In Christi nomine Amen. Super causa, que inter Abbatem etConuentum Sancti Martini de Pannonia ex una parte, et Prepositum et CapitulumVesprimiense ex altera uertitur, Nos Egidius domini Pape Subdiaconus, etCapellanus litteras et mandatum domini Pape recepimus in hunc modum:
Gregorius Episcopus stb. (mint fenebb 148. sz. a.)
Cumque auctoritate dicti mandati partibus ad nostrampresentiam conuocatis, Abbas et Conuentus supradicti talem porrexerintlibellum:
Nos Abbas et Conuentus Sancti Martini specificamus VesprimiensiCapitulo salvo iure corrigendi, augendi et minuendi libellum super quibusdamdecimis quarundam villarum integrarum, quarundam particularium, quas decimasnobis debitas violenter diripuit nomine Ecclesie Sancti Apolinaris, que sitaest iuxta monasterium Symigiense in villa magna, et habet parochianos suos prose; sed ipsi Vesprimienses Canonici a villis parrochianalibus aliarumEcclesiarum auferunt decimas nobis debitas, scilicet villarum Gerc, Mach, Sag,Beren, Almad, Wosian, Corthon, Faisci, Bard; que dicte ville Ecclesiasparrochianales pro se habent. Preterea decimas villarum Chegl et Amachdisturbare de nouo ceperunt, quia dicte ville longius sunt quam dieta una, etecclesias pro se habent, et respectu ecclesiarum illarum etiam decimas noualiuma Sclauis prouenientes nobis debitas et a nobis receptas a VII annis retro,quia illi Sclavi non plures habent annos quam VIIII, ex quo destruere et colereceperunt silvas de Seliz, que silve semper a tempore Sancti Regis de apibus etporcis et aliis animalibus nobis persolvebant decimas. Similiter repetimus devilla Chernech, que curia regalis fuit, sed modo donata est nobilibus, et decemvillarum pertinentium ad eandem curiam, et circum adiacentium, quarum villarumnomina sunt hec: In villa Morad XXVII mansiones; 279in villa Seub et altera Seub XLmansiones; in villa Kariag sunt XXV mansiones; in villa Bolchas sunt XXVmansiones; in villa Chycou sunt XXX mansiones; in villa Sycoua sunt XVmansiones; in villa Sancte Marie sunt XL mansiones; in villa Birzence sunt XLmansiones; in villa Baratala sunt XL mansiones; in villa Zunug sunt XVImansiones; in curia Cyrnic sunt C et VII mansiones; in villa Boda sunt XXIImansiones; in villa Garab iuxta aquam CXIII mansiones; in villa Bolugd sunt XXXmansiones; in villa Gregorfolva sunt VIII mansiones; in villa Coc sunt XXmansiones pulsatorum, primo pertinebant ad Sanctum Martinum, modo persoluuntdecimas Johanni Archidiacono; in villa Curc XV mansiones; in villa RechenXXXIII; in villa Mach XXXIII; in villa Egude XXXIII; in villa Lura XXV; invilla Sancti Sixti XXII; in villa Kecil XXXV; in villa Amach XL altera AmachXXV; in villa Rupul CCC mansiones Sclauonicorum; in villa Dedna XL mansionesSclavonicorum; in villa Rengeusar sunt X. Ista sunt adnumerata, salvo iureaddendi vel minuendi; et omne ius nostrum deducimus in iudicium, decimas nobisdebitas, quas fraudulenter dirripunt a nobis, dicas capetiarum in eis minusfaciendo, et recipiendo a singulis capetiis duos obulos uel unum frisaticum, uteis libentius et festinantius reddantur, et postquam receperint, decimatoreseorum fugiendo recedunt, et quandocunque eos invenerunt decimatores nostri ibi,uerberari et spoliari fecerunt cum hominibus dictarum villarum quia minusaccipitur ab eis, ideo plus fauent parti canonicorum ita, quod Ecclesie nostretalia faciendo enorme dampnum faciunt ad estimationem XXX marcarum singulisannis, et hoc facere inceperunt ab inceptione causarum; nam ante inceptionemcausarum minus dampni fere decimam partem faciebant; sed postquam incepta fuitcausa, singulis annis uel fere singulis mensibus exacerbauerunt, etaugmentauerunt violentiam suam contra Ecclesiam nostram, et adhuc plusconantur. Inde est quod supplicamus sanctitat uestre, ut inhibeatis eos, neplus dampnare uel grauare uelint Ecclesiam nostram, et precipiatis eisdem, utiniuste a nobis ablata restituant. Item repetimus ab eisdem Ecclesiam SanctiSalvatoris fundatam in fundo nosto ante curiam nostram, cum quarta partedecimationis parrochianorum 280eiusdem Ecclesie, quod nobis debebatur et debetur,scilicet fructus tempolares quos habuimus a L annis retro, usque ad tempusHemerici Regis; et repetimus residentiam monachorum nostrorum habitam usque addictum tempus.
Demum de utriusque partis consensu attestationibus receptis,et hinc inde rationibus plurimis propositis coram nobis compromiserunt in nosvoluntarii sub hac forma:
In Christi nomine Amen. Abbas Sancti Martini de consensuConuentus sui, et Prepositus et Custos Vesprimiensis de consensu Capituli suicompromiserunt in Magistrum Egidium domini Pape Subdiaconum et Capellanum subpena ducentarum marcarum argenti super controversia, que uertitur inter ipsossuper quibusdam decimis, Comitatus Symigiensis, scilicet: super tribus partibusdecimarum Sancti Apolinaris, et super tribus partibus decimarum spectantium adcuriam de Chenech, super quibus attestationes sunt recepte; ita quod ipsi ratumhabebunt, quidquid predictus Magister Egidius super hac causa index a dominoPapa delegatus, siue amicabiliter tamquam arbitrator, siue tanquam iudexsententionaliter ordinare uel mandare voluerit. Item promiserunt sub eadempena, quod in terminis et in aliis, que ad dictam causam pertinent, parebuntmandato ipsius, nec aliquo tempore in hijs, que ipse ordinauerit de predictacontorversia, contradicent; et si aliqua pars contrafaceret, soluat penamsupradictam parti arbitrium obseruanti, et nichilominus teneatur arbitriumobersuare. Item idem dominus de consilio honorum uirorum, cum quibus ipsedeliberare voluerit, visis priuilegiis, instrumentis, rationibus etattestationibus utriusque partis, et non facta copia ipsorum, partibus statuetquod videlitur statuendum. Item de consensu utriusque partis data fuit sibipotestas addendi, minuendi uel immutandi, secundum quod sibi visum fuerit sub eadempena. Item in Letare Jerusalem partes comparebunt coram eo, si fuerit Albe, uelBude, uel Strigonii; alioquin in alio termino, quem ipse assignauerit suislitteris. Actum apud Hospitale Albense XV. kal. Martii, Pontificatus dominusGregorii Pape noni anno II., et tenentur partes procurare, quod ConuentusSancti Martini et Capitulum Vesprimiense ratum habebunt, quod supradictum est.
Nos igitur de consilio iurisperitorum scilicet: Vbaldi 281PrepositiSancti Thome, magistri Helie Prepositi Sancti Laurentii, et Magistri ManassesArchidiacioni de Saxwar, consiliariorum de uoluntate utriusque partis adconsilium electorum, statuimus et arbitrando pro bono pacis precipimus seb penadecentarum marcarum boni argenti in compromisso statuta, quod Capitulum Vesprimiensesine contradicione Abbatis et Conuentus Sancti Martini recipiat in perpetuumdecimas nouem villarum, quarum nomina sunt hec: villa Orda, villa Thour, villaBerin, villa Alchi, villa Wosod, villa Almad, maior villa Berin, villa Mach, etvilla Sagu; et istis solis sit contentum. Monasterium vero Sancti Martini sinecontradictione Capituli Vesprimiensis recipiat in perpetuum decimas de Appatiet omnium aliarum villarum, qui (így) in libello suprascripto plenius declarantur. Et hecomnia suprascripta statuimus et precipiendo mandamus ab utraque parte firmiterobseruari sub pena predicta, qua soluta hoc arbitrium in sua semper maneatfirmitate. Pronuntiatum fuit hoc arbitrium ab ispo Magistro Egidio supracsriptoapud Hospitale Sancti Regis in Strigonio; in Capella Sancti Alexii. PresentibusLaurentio Magistro predicti Hospitalis, Euerardo Cellarario Pelisiensi, GerardoPriore Sancte Marie de Campis, et fratre Bernardo, magistro Johanne, magistroPetro Ungaro, et magistro Bartholomei clericis ipsius Magistri Egidii, etAlberto eiusdem dapifero et... monaco de Clus, et magistro Jacobo physcico,Canonico Sancti Thome Strigoniensis. Anno Domini millesimo CC.XXX. die VIII.Julio exeunte. Indictione tertia. Pontificatus domini Gregorii Pape noni annoquarto.
Et ego Crescius, apostolice Sedis Scriniarius, de mandatosupradicti Magistri Egidii, domini Pape Subdiacioni et Capellani, et deconsensu et voluntate utriusque partis hec omnia supradicta scripsi et inpublicam formam redegi. Et ad maiorem cautelam et perpetuam firmitatemsepedictus Magister Egidius hoc arbitrium sigilli sui fecit munimine roborari.
(Eredetie aszent-mártoni főapátság levéltárában.)