In nomine Domini amen. Cum dominus Vrias Abbas, Thomas Custos,et Joancha monachi procuratores Conuentus Sancti Martini de Pannonia ex parteuna; et magister Marcus canonicus et procurator ad hoc Prepositi et Capituli,Cosme quondam Episcopi Geuriensis et omnium canonicorum et clericorum AlbensisEcclesie et Sancti Nicolai Hospitalis Albensis et Sancti Henrici Ecclesiarum exaltera de bona uoluntate compromiserint in nos Jacobum miseratione DiuinaPrenestinum Electum Apostolice Sedis Legatum, et fratrem Enoch Ordinis Predicatorum,et magistrum Saulum Archidiaconum Nitriensem de omnibus questionibus, queuertebantur inter ipsos super decimis possessionum dicte Albensis Ecclesie, etpossessionum Sancti Nycolai, Hospitalis Albensis et Sancti Henrici, nec nondomini Cosme Episcopi quondam Geuriensis et aliarum Capellarum ad EcclesiamAlbensem pertinentium, sicut in priuilegio domini A(ndree) Regis, de quo fitmentio in arbitrio prolato per magistrum Egidium domini Pape Subdiaconum etcapellanum, continetur. Hoc scilicet modo, ut secundum formam predicti arbitriilati per prefatum magistrum E. in arbitrando procederemus, habentes potestatemillud idem arbitrium mutandi, corrigendi, approbandi, et temperandi,interpretandi et declarandi, addendi, et subtrahendi, uel diminuendi, uisisinstrumentis, auditis rationibus et allegationibus partium secundum quod nobisuideretur, et super dampnis et expensis cognoscendi, et cognitis cause meritisinter cetera, que Monasterio Sancti Martini de Pannonia uiderentur nobisarbitris assignanda; vicesimam quoque, quam dominus Rex Albensi Ecclesie inSimigiensi Comitatu contulit, assignaremus eidem, ita tamen, quod procuratorAlbensis Ecclesie et ipsi Albenses procurare tenerentur, quod donatio facta aRege cum sigillo domini Bele Regis confirmaretur; de sigillo autem 326Colomannidicte donationi apponendo dictus Abbas et Albenses communiter laborarent. Eonichilominus saluo, quod procuraretur a dictis Albensibus bona fide, quoddomini Archiepiscopi sua sigilla apponerent donationi predicte. Si uero iamdicta donatio vicesime predicto modo confirmari non posset infra terminum anobis arbitris statuendum, tunc, nos statueremus et decerneremus, prout nobisuideretur esse melius ordinandum. In quo casu dictus Abbas promisit cedere iuriet actioni Albensis Ecclesie, que sibi compentunt in decimis antedictis. Etambe partes promiserunt obseruare sub pena centum marcarum argenti, quicquidper nos siue tanquam arbitros, siue tanquam per arbitratores inter ipsosarbitratum fuisset, et pena soluta arbitrium ratum nichilominus permaneret, itaquod pena in singulis capitulis seu articulis, si contrauentum fuerit, insolidum peti posset. Nos commissum nobis officium exsequi capientes petitionesutriusque partis recepimus, ex parte namque Abbatis contra Prepositum etcanonicos Albenses nobis fuit porrecta petitio in hunc modum.

Vobis sancto patri ac domino J. Dei gratia Electo Prenestino,Apostolice Sedis Legato et in hac parte coarbitro; et uobis fratri EnochOrdinis Predicatorum, et magitro Saulo Archidiacono Nitriensi eiusdem Legaticoarbitris conquerimur nos, Abbas et Conuentus Sancti Martini de Sacro MontePannonie, de Preposito et Capitulo Albensi, qui decimas Monasterio BeatiMartini debitas de omnibus agris, uineis, prediis et villis, mansis ac curtibuset possessionibus et populis, qualicunque nomine censeantur, ad ipsospertinentibus in Simigiensi Comitatu existentibus contra iustitiam detinent etsoluere contradicunt. Item conquerimur de eisdem, quod poluos suos, qualicunquenomine censeantur, et ceteros ad ipsos confluentes de possessionibus prediis,negotiationibus, uineis, segetibus, uectigalibus ad ipsos populospertinentibus, ac proles eorundem, et ceteris rebus que decimari debent inpredicto Comitatu existentibus, decimas soluere predicte Ecclesie SanctiMartini non permittunt. Item conquerimur de eisdem, quod de portionibusEcclesie Sancti Henrici, nec non Sancti Nycolay Hospitalarium Albensium, etomnium clericorum Albensium, et de possessionibus et pupulis omnium capellarumad ipsos Albenses pertinentium, decimas nobis soluere 327nonpermittunt. Vnde super premissis omnibus iustitiam petimus exhiberi et eisdemprecipi firmiter ac mandari, ne ulterius decimas nobis et Ecclesie nostresubtrahant; et quod non prohibeant nec faciant prohiberi, quominus asupradictis omnibus decime nobis integre persoluantur. Item petimus restituinos et ecclesiam nostram in possessionem uel quasi, perceptionis decimarumomnium Cosme Episcopi, quibus per Prepositum et Capitulum Albense sumusspoliati, petentes nobis fructus a decem annis infra preceptos, uel qui percipipoterant, uel eorum extimationem singulis annis quindecim marcas argenti. Itempetimus de omnibus dampnis, que fecerunt et faciunt dando sigillumindifferenter siue suis, siue alienis, tam mercatoribus quam ceterisasportantibus uinum tempore uindemiarum de Comitatu Symigiensi et alias in suisididem hospitiis uinum retinentibus, in quo a viginti annis infra quolibet annoin quinquaginta marcis argenti Ecclesiam nostram dampnificarunt: supplicantes,ut interdicatis et firmiter inhibeatis eisdem, ne sigilla sua exportantibusuina sua seu retinentibus supradicto modo dare presumant, cum non ipsi, sed nossigilla dare debeamus, in signum decimationis per nos facte, ne per nos, seuper alios possint impediri tanquam indecimata deferentes. Specialiterconquerentes dicimus, quod in anno proxime iam transacto ultra quantitatemdampni predictam occasione sigilli indifferenter cuilibet concessi in centum etquinquaginta tunellis uini dampnificati sumus per eosdem, super quo iustitiampetimus exhiberi. Item petimus nobis restitui fructus decimaram ab eisdem aquadriennio et infra perceptos, uel qui percipi potuerant, uel eorumex(s)timationem, singulis annis octoginta marcas argenti. Item petimus dampnaet expensas occasione questionis factas, que et quas extimamus mille ettrecentas marcas argenti. Item petimus expensas faciendas saluo etc.

Ex parte uero Albensium contra Abbatem et Conuentum SanctiMartini de Pannonia porrecta fuit nobis petitio in hac forma:

A uobis, domine J. Prenestine Electe Apostolice Sedis Legate,et fratre Enoch Ordinis Predicatorum, et magistro Saulo Archidiacono Nitriensi,arbitris communiter electis petit Marcus procurator et canonicus Albensisprocuratorio nomine 328Prepositiet Capituli Albensis, quod condempnetis et compellatis Abbatem S(ancti)M(artini) et Conuentum eius ad restitutionem omnium, que dictus Abbasconsecutus est per arbitrium latum a magistro Egidio domini Pape Subdiacono etcapellani, que sunt hec, uidelicet centrum et quindecium marce, et adrestitutionem priuilegii domini Regis, quod Albenses dari fecerunt supersalibus regalibus in Posonio, quod ita fuit; et salium, quos ipsi Albensespercipere potuissent, quod extimant ducentas marcas, cum dictus Abbas pridem arbitriuma partibus omologatum et iuramento firmatum petierit irritari. Item petit milleet quingentas marcas, quas dictus Abbas dictos Prepositum et Capitulum inmultis causis et compositionibus contra iustitiam coegit expendere superdecimis, quas a canonicis et populis Albensis Ecclesie petiit in ComitatuSymigiensi. Item petit penam centum marcarum pro eo, quod instrumenta omnia,secundum quod sibi mandatum fuerat sub eadem pena a magistro Egidio, dominiPape subdiacono et capellano, et coarbitris non resignauit, quibus nunc ususest coram uobis. Item petit, quod imponatur Abbati et Conuentui silentiumperpetuum super decimis canonicorum et populorum Albensis Ecclesie in ComitatuSymigiensi, cum nullum ius habeat in eisdem.

Lite igitur super predictis petitionibus contestata, utrinquereceptis testibus et atestationibus publicatis uisis priuilegiis etinstrumentis, auditis nihilominus partium confessionibus, rationibus etallegationibus ab utraque parte propositis plenius intellectis, quia nobisconstitit euidenter, decimas comitatus Symigiensis, de quibus pars MonasteriiSancti Martini in suprascripto libello rationaliter petit ad ipsum Monasteriumde iure spectare; et quia accepimus ex confessione procuratoris AlbensisEcclesiam Albesem nihil aliud spirituale habere, quod posset dare MonasterioSancti Martini in permutationem decimarum, quas ab Albensi Ecclesia postulabat,nec vicesimam Comitatus eiusdem, quam ex donationa Regia ad se spectaredicebant, que omnio erat insufficiens,ad permutationem decimarum, quas parsMonasterii postulabat; tum ex difficultate iuris, quia non poteramus necdebebamus temporalia cum spiritualibus permutare, tum ex difficultate facti,quia non habebat Albensis Ecclesia sufficientia spiritualia, 329que cumvicesima posset Monasterio (S(ancti) M(artini) pro decimis assignare. Nolentesde cetero Albensem Ecclesiam locupletari in iacturam Monasterii supra dictipredictas decimas detinendo, presente parte Albensi et Abbate S(ancti)M(artini), uocatisque procuratoribus Monasterii de suo hospitio ad arbitriumaudiendum, nec inuentis, utpote quia recesserant nulla a nobis licentiapostulata; Abbate tamen statissdante, quod procuratores partis sue ratum etfirmum haberent, quicquid in his duxerimus statuendum corrigentes in hac parteMagistri Egidii arbitrium, et mutantes sicut arbitri, uel ut arbitratores, seuamicabiles compositores arbitramur, pronuntiamus, statuimus, et laudamus, quodEccleesia Albensis et Canonici eiusdem Ecclesie, presertim Cosmas quondamEpiscopus Geuriensis, de omnibus agris, uineis, prediis et villis, mansis etcurtibus et possesionibus qualicunque nomine censeantur, ad ipsospertinentibus, in Symigiensi Comitatu existentibus, et de omnibus rebus, quedecimari debent Monasterio S(ancti) M(artini) de Pannonia, decimas integre etabsque contradictione persoluant. Arbitramur etiam et laudamus, quod noninquietent de cetero, nec impediant, nec prohibeant, nec prohiberi faciant perse uel per alios dicti Albenses, quominus de possessionibus et omnibus rebus,que decimari debent, Ecclesiarum Sancti Henrici et Sancti Nycolai HospitalisAlbensis, et omnium capellarum et clericorum et populorum ad ipsam EcclesiamAlbensem pertinentium in Comitatu iam dicto prefato Monasterio, a supradictisomnibus decime integre persoluantur. Item arbitramur, precipimus et laudamus,quod Abbas et conuentus Monasteril prefati restituant Albensi Ecclesiepriuilegia uel priuilegium domini Regis, que uel quod Albenses ei dederunt ueldari fecerunt super salibus Regalibus in Posonio, in permutationem decimarumipsarum, que fuit per Sedem Apostolicam irritata. Item in hoc arbitriummagistri Egidii approbantes statuimus et laudamus, quod uinum Prepositi etcanonicorum et communitatis Albensis Ecclesie et Sancti Nycolai et clericorumpredictarum Ecclesiarum cum sigillo canonicorum Albensium ab uno ex canonicisdato et iurato, quod fraudem non faciat Abbati S(ancti) M(artini) de alio uinoasportando, et presente homine Abbatis et similiter iurato, quod malitiose noncontradicat, 330educaturVinum uero emptitium nullus canonicorum nel populorum Albensis Ecclesie educat,nisi homini Abbatis, si presens fuerit et ire uoluerit, uerum uenditoremassignet. Si uero homo Abbatis absens fuerit, uel presens ire nolverit,assignato uenditore sacerdoti loci in presentia trium de melioribus hominibusibidem cohabitantibus, emptor libere cedat. Ab aliis autem, que continentur inpetitionibus supradictis ab utraque parte propositis, partem utramque, alteramab altera absoluimus per hoc nostrum arbitrium seu laudum. Que omnia et singulaprecipimus ab utraque parte fieri et seruari, et non contraueniri, sub penacentum marcarum argenti in singulis commissa capitulis, qua soluta partiarbitrium obseruanti hoc nostrum arbitrium amicabilis compositionis seu laudumin omnibus et per omnia perpetuo is sua maneant firmitate. Actum est hoc,uidelicet promulgatum est hoc arbitrium in Suprunio presente domino RobertoArchiepiscopo Strigoniensi, domino Johanne Episcopo Bosnensi, Rombaldo MagistroHospitalis Sancti Johannis Jerosolimitani Vngarie et Sclauonie, Magistro ZoenLectore Batiensi, Magistro Raynaldo Archidiacono Pactensi (így), et pluribus aliis clericis, etmagnatibus Vngarie. In cuius rei euidentiam pleniorem nos predictus JacobusPenestinus Electus Apostolice Sedis Legatus hoc arbitrium a nobis et nostriscoarbitris promulgatum, ne unquam possit in possterum dubitari, nostri sigillimunimine duximus roborandum.

Et Ego Bartholomeus Campania Clericus, Sacrosancte RomaneEcclesie Scriniarius hoc arbitrium de mandato predicti Legati, et coarbitrorumipsius manu propria publicaui et signum feci. Anno Dominice Incarnationismillesimo ducentissimo tricesimo quarto. Pontificatus domini Gregorii noni Papeanno VII. mense Marcio die octaua. Indict. VII.

(Eredetie aszent-mártoni főapátság levéltárában.)