Gregorius Episcopus etc. dilectis filiis... Waradiensi,... de Thion et... de Erte Abbatibus Quinqueecclesiensis et Wesprimiensis Diocesium salutem etc. Turbata est anima nostra valde, turbationis causam casu flebili nobis dante, super immanitatem detestandi facinoris, quond quidam filii Belial familiares, ut dicitur,... Cenadiensis Episcopi in necem bone memorie... Abbatis Monasterii Bristriensis crudeliter perpetrarunt, nec exageratione indiget ipsius sceleris magnitudo, cum ipso auditu abominationem generet et horrorem; quanquam acerbitatem flagitii non modicum aggravet; quod post pacem inter eosdem Abbatem et Episcopum reformatam fuit idem Abbas non minus proditorie quam crudeliter et miserabiliter interfectus. Sane olim eodem Abbate in nostra presentia lacrimabiliter conquerente, quod dudum orta inter ipsum et Conventum dicti Monasterii ex Parte una, et Episcopum supradictum ex altera super illatis dampnis et irrogatis iniuriis ab eodem iure patronatus, quod in prefato Monasterio dictus Episcopus se habere dicebat, et rebus aliis, coram venerabili fratre nostro... Episcopo Prenestino tunc Apostolice Sedis Legato materia questionis, idem Prenestinus partim pro ipso Cenadiensi et partim pro eisdem Abbate et Conventu diffinitivam sententiam promulgarat: predictus Cenadiensis eadem sententia vilipensa, illa exigens ab eisdem, de quibus fuerant sententialiter absoluti, quia ea sibi exhibere nolebant, sicut nec etiam tenebantur, cum armatorum multitudine ad monasterium memoratum accessit et ianuis eius fractis dictum Abbatem ac triginta duos monachos, se protectioni Apostolice supponentes, non absque iniectione manuum vilenta nequiter capi fecit, et vinculis ferreis compeditos carcerali custodie mancipari; nec hiis contentus ad cumulum majoris nequitie Cornelium monachum vel potius demoniacum, de mandato ejusdem Prenestini a monasterio ipso exigentibus 43suis culpis eiectum, monasterio prefecit eidem: propter quod, ne tam graves excessus, si non eos pena debita castigaret, transirent aliis in exemplum, dilectis filiis... Sancti Stephani Regis, ... Sancti Benedicti et... Sancti Stephani Protomartiris Sancti Augustini Ordinis Abbatibus Waradiensis Diocesis nostris dedimus literis in mandatis, ut si rem invenerint taliter se habere, predictum Episcopum, ut eosdem Abbatem et monachos pristine restituens libertati, eos ad monasterium ipsum, amoto ab eo quolibet detentore illicito, libere redire permitteret, monitione permissa auctoritate nostra sub Apostolica obedientia coarctarent, predictos manuum iniectores tamdiu appellatione remota excommunicatos publice nunciantes, ac facientes ab omnibus arctius evitari, donec passis iniuriam satisfacerent competenter, et cum eorundem iudicum litterarum testimonio venirent ad Sedem Apostolicam absolvendi, prefixo ipsi Episcopo termino peremptorio competenti, quo responsurus de dampnis et iniuriis supradictis, ac auditurus super questione premissa, que iustitia suaderet, Apostolico se conspectui presentaret. Cumque prefati iudices inquisita super hiis sollicite veritate, longe plura contra memoratos Abbatem et Conventum presumpta per eundem Episcopum invenissent, quam nostris fuissent auribus intimata, sepedictum Episcopum efficaciter monuerunt, ut premissa omnia faciens emendari, iam dictos Abbatem et monachos, amotis exinde quibuslibet illicitus detentioribus, libere redire permitteret ad monasterium eorumdem. Sed ipse non solum id efficere penitus recusavit; verum etiam peccata peccatis accumulans, peiora prioribus fuit eis terribiliter comminatus; propter quod ipsum dicti iudices ab officio et beneficio suspendentes, dictos manuum iniectores excommunicatos publice nunciarunt, quos idem Episcopus in malitia sua fovens, nec ipsos a sua familiaritate removit, nec se gerere voluit pro suspenso in anime sue periculum et grave scandalum aliorum. At iidem judices processum suum ad examen Apostolicum remittentes, nominato Episcopo terminum peremptorium kalendas Aprilis videlicet futuras tunc proximo prefixerunt, quo compareret personaliter coram nobis super premissis omnibus responsurus. Cum autem dicto Abbate pro se ac monasterio suo tunc in nostra presentia comparente, idem Episcopus 44nec venisset in termino, nec post terminum etiam diutius expectatus; nos nolentes huiusmodi excessus Episcopi tam enormes penam effugere debite ultionis, dilectis filiis... Sancti Martini de Pannonia, et... Sancti Salvatoris de Sexard Abbatibus Ordinis Sancti Benedicti direximus scripta nostra, ut sepedictum Episcopum ad solvendas ipsi Abbati omnes expensas, quas fecerat a tempore, quo veniendi ad Sedem Apostolicam fuit ei terminus peremptorius assignatus, monitione premissa auctoritate nostra cogentes, facerent eidem Abbati expensas ad prosecutionem negotii necessarias de bonis monasterii provideri, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo; prefigentes Episcopo et Cornelio supradictis, et duobus vel tribus monachis, principalibus fautoribus eorundem, terminum peremptorium, festum Purificationis Beate Virginis proximo tunc futurum, quo personaliter nostro se conspectui presentarent satisfacturi de tot excessibus, et facturi ac recepturi super premissis, quod requireret ordo iuris, ipsos ad id censura simili appellatione postposita compellendo. Ceterum cum dicti Abbates in commisso sibi negotio procedentes iniuncto ipsi Episcopo sub interminatione anathematis, ut expensas iusta mandatum nostrum Abbati solveret supradicto, ac prefixo iamdictis Episcopo et Cornelio ac duobus monachis termino peremptorio, festo Purificationis Beate Virginis proximo nunc transacto, quo iuxta tenorem mandati Apostolici in nostra presentia comparerent, in eos si secus agerent excommunicationis sententiam promulgassent: tandem ad instantem supplicationem ipsius Episcopi pax fuit inter eos taliter reformata, et firmata etiam eiusdem Episcopi iuramento, scilicet quod eodem Abbate ad monasterium suum plenarie restituto, et pacificam ipsius possessionem adepto, expensas sibi plene persolveret, et dampna omnia, que tempore discordie monas terium pertulit, integraliter emendaret. Eodem igitur Abbate iuxta formam pacis ad monasterium restituto, et vix ibidem per unius mensis spatium existente, irruentes in eum viri absque misericordia, filii scelerati, quod non absque amaritudine mentis referimus, ipsum interfectum bestiali more conciderunt in frusta, et ut in excessibus suis excederent universos, unum de hospitibus, ad quos casu declinaverat, et unum 45de servientibus suis nitentibus eum defendere, impie trucidantes, cuiusdam monachi sacerdotis, qui se ad defensionem ipsius, ut poterat, opponebat, dextre manus digitos amputarunt, nonnullis ibi relictis letaliter vulneratis, et sic innocentum sanguine cruentati recedentes a cede ad eundem Episcopum aufugerunt, prout eorundem Abbatum exhibite nobis litere continebant. Quum igitur vox effusi sanguinis clamat ad nos de terra, nos nolentes tante temeraritatis excessum sub dissimulatione transire, quin ipsum potius volentes severitate debita castigari, mandamus, quatenus predictos sacrilegos et omnes quorum ope scelus est hujusmodi perpetratum, et qui in hoc prestiterunt auxilium, consilium vel favorem, faciatis per Strigoniensem provinciam, et alia loca, in quibus expedire videritis, pulsatis campanis et candelis accensis, singulis diebus dominicis et festivis excommunicatos solemniter nunciari, et tamdiu ab omnibus arctius evitari, donec Apostolico se conspectui representent, Deo et Ecclesie ac ipsi monasterio de tam atroci iniuria satisfactionem debitam impensuri; loca etiam, ad que ipsos devenire contigerit, quamdin ibi fuerint, supponatis ecclesiastico interdicto. Et quia dictus Episcopus expensas ad mandatum predictorum iudicum non exolvit, et tam ipse, quam Cornelius et monachi supraditi in prefixo sibi termino ad Sedem Apostolicam non venerunt, propter quod a dictis iudicibus vinculo fuerunt excommunicationis astricti, prout in eisdem litteris continetur, ipsos excommunicatos tamdiu solemniter nuncietis, et faciatis ab omnibus arctius evitari, donec personaliter coram nobis compareant meritorum suorum stipendia recepturi. Et ne persecutio tam atrocis iniurie pro defectu expensarum impediri valeat vel etiam retardari, fratri Petro latori presentium et duobus vel tribus aliis eiusdem monasterii monachis, huiusmodi negotium prosequentibus, faciatis de boni ipsius Episcopi expensas ad prosecutionem negotii necessarias ministrari, contradictores etc. Verum quia in premissis excessibus ejusdem Episcopi dicitur esse manus, volumus et mandamus, ut tam de personis, que hujusmodi flagitium commiserunt, quam illorum, qui in hoc dederunt consilium, auxilium vel favorem, utrum idem Episcopus eosdem sacrilegos receptavit, ac de omnibus circumstantiis negotii diligentissime 46inquirentes, que inveneritis, studeatis nobis vestris litteris fideliter intimare, ut per relationem vestram sufficienter instructi procedamus exinde, prout secundum Deum viderimus procedendum. Quod si non omnes etc. Datum Interamni XIII. kal. Julii, (Pontificatus nostri) anno decimo.

(IX. Gergely pápa Regestáiból Theiner id. m. I. k. 144. l. A bullának csak töredékét közölte Fejér Cod. Dipl. IV. köt. 1. r. 42. l.)