Gregorius Episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus ... Archiepiscopo Strigoniensi et universis Episcopis sue provintie salutem et Apostolicam benedictionem. Si mentes fidelium, terrenis abdicatis illecebris, recolendis immensis beneficiis nostri redemptoris intenderent; si ea celesti lumine illustrate diligenti scrutarent examine; si frequenter meditatiocis attente conspectui presentarent; profecto eorurn corda concalescerent intra ipsos, igne in meditantium animis ardescente. Cuius etenim pectus saxeum non emolliret considerata illins humanationis humilitas, in qua Dei filius factus homo exinanivit semetipsum formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo? Cuius viscera non inflammaret caritatis ardore pia consideratio illius humiliationis extreme, in qua ipse idem factus obediens usque ad mortem, ad exprobrantium obprobria coram tondente se velut agnus abmutuit, et sicut ovis ad occisionem ductus, post contumelias et terrores, post spinas et sputa, post flagella varia, post diversa denique genera tormentorum, innocens sine causa dampnatus, et demum saturatus obprobriis, clavis affixus, aceto et felle potatus, confossus lancea, in cracis patibulo tam dire mortis subiit passionem, misterium redemptionis nostre perficiens, sine qua parum nobis nativitas profuisset? Quis igitur hec et alia largitatis Divine carismata, infra pectoris claustra, debita et frequenti meditatione revolvens, non intus fervide zelo devotionis accensus ferveat, foris ebulliat, exclamet et dicat „Quid retribuam Domino pro omnibus, que retribuit mihi?“ et non expectato monitoris, vel sollicitatoris officio subiungat ultroneus „Calicem salutaris accipiam et nomen Domini invocabo?“ Quem non pudeat ingratitudinis argui, quin potius 61de infidelitate notari, si creatori pio, benefico Domino, piissimo redemptori tante necessitatis tempore non assistat, dum hereditatis sue funiculus, terra sancta, quam sibi testatur scripture sacre testimonium omnium cariorem, in Christianitatis confusionem et dedecus per nominis Christiani blasphemos pro parte maxima occupata tenetur, et ad occupationem residui per eosdem instantia infeste persecutionis insistitur, super eo assidue in partibus illis populus Christianus impetitur, et molestis impetitionibus infestatur? Et quidem si facultas resistendi competeret, non pateretur aliquis absque deserte fidei scrupulo sui domini temporalis vel vicum aliquem occupari; et hereditatis Dominice invasores fideles ulterius patientur? Numquid marcebunt otio, aut ocius non exurgent ad vitandum tante note disorimen? Exurgaut itaque qui sunt Christi, et se ipsius esse non solum nomine, sed opere fateantur; exurgant utique in illius auxilium; exurgant ad salutis sue compendium, et illam brevis laboris pretio compendiose mercentur. Nunc precipue, dum in sacro Concilio ad hoc hiis diebus inter cetera, immo pre ceteris specialiter congregato, eiusdem terre nuper ordinata subventio sub spe illius, de cuius solius clementi providentia et elementia provida ordinatio talis et tanta processit, laboris optatum exitum repromittit. Convenientibus siquidem in eodem Concilio nonnullis Principibus et Prelatis de mundi partibus universis, aliorumque Principum, Prelatorum et Capitulorum nuntiis, post subsidium pecuniarium communi consensu terre deputatum eidem, convenit omnium sententia in id ipsum, videlicet ut in generali passagio, cuius celeriter auctore Deo terminum prefigemus, universis Christicolis contra blasphemos eosdem constantibus vires snas, quanto erit Christianorum virtus unita potentior, et tanto ad liberationem terre predicte sit via securior, sit oportunitas promptior, et de illa Deo auspice spes certior habeatur. Ceterum licet ad excitandos eorumdem fidelium animos in terre memorate succursum sufficere debeat sollers attentio premissorum, licet possit non indigne sperari, quod si fideles iidem, quo debent pietatis oculo terram eandem respiciant; si ad persecutionis acerbitatem, quain terra eadem continuis lacessita molestiis et diutinis vexationibus lassata perpetitur, convertant pie compassionis 62intuitum, discriminaque considerent, que per hoc eidem fidei orthodoxe eon est dubium imminere, ad assumendum terre sepefate negotium se potius ingerent, quam invitari ad hoc commonitionis alicuius suffragio expectabunt: quia tamen speramus, quod vocem virtutis tribuit Dominus voci sue, verbura crucis ad promotionem ipsius negotii in vestris Civitatibus et Diocesibus decrevimus proponendum, ad quod eo confidentius personas vestras duximus eligendas, quo magis ad id fame vestre claritas et pastoralis officii debitum nos invitat. Ideoque fraternitati vestre predicationis officium in eisdem Civitatibus et Diocesibus presentium auctoritate committimus in remissionem peccaminum iniungentes, quatenus in huiusmodi officio iuxta datam vobis a Deo prudentiam procedentes, illud efficaciter et prudenter, non obstante, quod hoc idem alii forsitan sit commissum, exequi studeatis; omnes quos hoc (így) utiles fore putabitis, instantius inducendo, ut suscipientes cum reverentia signum crucis, ipsamque suis cordibus et humeris affigentes, ad terre memorate succursum viriliter se accingant, ac ipsius negotium fideliter exequantur. Et ut iidem fideles premissa eo libentius, eoque ferventius prosequi studeant, quo potiorem se noverint fructum ex suis laboribus percepturos, nos de Omnipotentis Dei misericordia, et Beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius auctoritate confisi, et illa, quam nobis Deus ligandi atque solvendi contulit, potestate, omnibus vere penitentibus et confessis, qui huiusmodi laborem salutifere crncis signo suscepto in personis propriis subierint, et expensis, plenam peccatorum suorum, de quibus corde contriti et ore confessi fuerint, veniam indulgemus, et in retributionem iustorum salutis eterne pollicemur augmentum. Eis anuem, qui non in personis propriis illuc accesserint, sed in suis dumtaxat expensis iuxta qualitates et facultates suas viros ydoneos destinarint illic iuxta provideutie vestre arbitrium moraturos; et illis similiter, qui licet in alienis expensis, in personis tamen propriis assumpte peregrinationis huinsmodi laborem impleverint, plenam suoram concedimus veniam peccatorum. Huiusmodi quoque remissionis volumus esse participes iuxta quantitatem subsidii et devotionis affectum onmes, qui ad subventionem ipsius negotii de bonis suis congrue ministrabunt. Personas 63insuper, familias et bona eorum, ex quo crucem susceperint, sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, statuentes, ut sub Diocesanorum suorum defensione consistant. Ut antem iidem crucesignati eo exequantur libentius et ferventius votum suum, quo pluribus fucrint favoribus communiti; prescntium auctoritate concedimus, ut iidem illis privilegiis eaque immunitate gaudeant, que in generali crucesignatorum indulgentia continentur. Et quod per Sedis Apostolice litteras, vel legatorum ipsius extra suas Dioceses, nisi ille, que ab eadem Sede obtente fuerint, plenam de indulto huiusmodi mentionem fecerint, non valeant conveniri, dummodo parati existant coram suis ordinariis de se quere lantibus respondere, quos per vos ab hiis ecclesiastica defendi censnra, cessante appellationis obstaculo, volumus, qui eosdem contra indultum huiusmodi predictave privilegia et protectionis nostre tenorem presumpserint temere molestare: ita tamen, quod aliquis vestrum de hiis, que judicialem indaginem exigunt, et indultum privilegiave huiusmodi seu personas, familias et bona crucesignatorum ipsorum non contingunt, se in hac parte nullatenus intromittat. Si qui vero illue proficiscentium ad prestandas usuras iuramento tenentur astricti, creditores eorum per vos vel alios, sublato appellationis obstaculo, districtione simili, ut iuramenta huiusmodi penitus relaxantes, ab usurarum alterius exactione desistant: si autem quisquam creditorum eos ad solutionem coegerit usurarum, ipsum ad restitutionem earum eadem di strictione, sublato appellationis obstaculo, compellatis. Judeos quoque ad remittendas ipsis usuras per secularem compelli precipimus potestatem; et donec eas remiserint, ab omnibus Christi fidelibus, tam in mercimoniis, quam aliis, sub excommunicationis pena iubemus communionem illis omnimodam denegari. Porro ad huiusmodi ardui et salubris negotii efficaciam pleniorem, ut vos convocare possitis Cleros et populos, ad quemcumque volueritis locum ydoneum, et ibidem verbum crucis proponere, ac fidelibus vere penitentibus et confessis ad predicationem huiusmodi convenientibus, ipsamque audientibus reverenter, centum dies de iniunctis eis penitentiis relaxare, quodque vobis et vestris familiis in ecclesiis ecclesiastico interdicto suppositis, excommunicatis 64et interdictis exclusis, non pulsatis campanis, voce submissa et ianuis clausis Divina celebrare officia et facere celebrari, et populis proponere verbum crucis atque crucis caractere insignitos, ab excommunicatione, quam pro eo, quod sepulchrum Dominicum contra prohibitionem Legatorum Sedis Apostolice visitarunt, et illos etiam, qui eam pro eo, quod Sarracenis merces portaverunt et arma, seu alia prohibita, vel eisdem contra Christianos impenderunt auxilium, consilium vel favorem, dummodo quicquid ex huiusmodi dampnato acquisivere commercio, et aliud tantumdem de suis facultatibus in manibus vestris assignent, in terre predicte subsidium convertendum; necnon tam clericos quam laicos crucesignandos, qui pro violenta iniectione manuum in clericos seculares, virosque religiosos, vel pro incendio seu sacrilegio inciderunt in canonem sententie promulgate, absolvere iuxta formam Ecclesie vice nostra, illis exceptis, quorum fuerit excessus difficilis et enormis; et cum clericis crucesignatis, qui cum exeommunicationis sententiam latam a canone vel ab homine incurrissent, se Divinis immiscuerunt officiis, et receperunt ordines sic legati, dummodo passis dampna, vel iniurias satisfaciant competenter, et negotium huiusmodi in propriis prosequantur personis, vel ad hoc in expensis suis ydoneos bellatores transmittant, vel de bonis propriis iuxta idem arbitrium aliquod impendant subsidium; dispensare possitis, auctoritate Apostolica vobis duximus concedendum. Preterea cum nonnulli clerici et laici non ratione ecclesiarum pacifice et sine controversia quasdam dicantur decimas possidere, quod vobis sit liberum de fructibus earumdem perceptis hactenus, eisdem clericis et laicis dimittere quintam partem, eisque concedere, quod residuum fructuum eorundem in predictum convertere subsidium per se ipsos, vel vobis si voluerint exhibere in idem negotium convertendum; ita quod ipsi ad restitutionem etiam de premissis omnibus minime teneantur, sed inde maneant penitus absoluti, dummodo decimas ipsas ecclesiis dimittant in posterum, ad quas spectant, auctoritate concedimus supradicta. Amplius cum olim sedes predicta centesimam proventuum ecclesiasticorum per omnia Christiana Regna subsidio deputaverit supradicto, nec sit conveniens, quod simul pro terra prefata duo subsidia 65colligantur, nos centesimam huiusmodi remittentes in locis, in quibus non extitit per executores indicta, volumus et mandamus, ut singulis vestrum per se vel alios centesimam ipsam in locis sibi subditis, in quibus indicta fuit et non extitit persoluta, a tempore quo indicta fuit, usque ad tempus predicte decime, legata quoque in eisdem locis subsidio predicto relicta, omnes quoque obventiones undecumque et qualitercumque ipsi subsidio in locis provenientes eisdem, tam pro tempore preterito quam futuro colligatis integraliter, et fideliter conservetis, eaque omnia penes illos, qui decimam per nos eidem subsidio deputatam custodierint, ad opus predicti subsidii deponatis, facientes nichilominus, quod de trunco in supradicto Concilio ordinatum extitit observari, videlicet, ut in singulis ecclesiis truncus ponatur concavus tribus clavibus consignatus; prima penes Episcopum, secunda penes ecclesie sacerdotem, tertia per aliquem religiosum laicum conservandis, et in eo fideles quilibet, iuxta quod Dominus eorum mentibus inspiraverit, suas elimosinas deponere in remissionem suorum peccaminum moneantur, et in ipsis ecclesiis semel in ebdomada pro remissione huiusmodi peccatorum, et presertim offerentium elimosinas certa die, quam tamen sacerdos pronuntiet, populo, missa publice decantetur. Concedimus insuper, ut si aliqui crucesignatorum infra tempus a nobis ad votam exequendum huiusmodi assignandum decesserint, illarum indulgentiarum et gratiarum sint plene participes, que obeuntibus in eiusdem terre servitio sunt concesse. Commutandi ad hec a personis earumdem Diocesium emissum ieiuniorum ac cuiuslibet peregrinationis votum in negotii predicti subsidium, ac etiam per censuram ecclesiasticam crucesignatos quoslibet, cuiusque dignitatis, vel conditionis fuerint, compellendi, ut in eodem termino illud executuri ad terram predictam accedant, vel ipsum redimant, si legitimo fuerint impedimento detenti, et vos pensatis personarum et aliis circumstanciis illud videritis redimendum. In hoc autem et aliis premissis articulis, in quibus aliqua vestre circumspectionis arbitrio relinquuntur, maxime sic vestras conscientias oneramus, ut in die stricti examinis teneamini Deo el nobis exactam reddere rationem; deputandi quoque personas ydoneas in eisdem Diocesibus 66ad redemptiones huiusmodi fideliter colligendas, et sub testimonio fidelium consignatas deponendas in tuto, quousque per nos dispositum fuerit, qualiter in huiusmodi subsidium convertantur, vobis plenam tribuimus facultatem. Volumus preterea et concedimus, ut vos, qui in officio predicationis crucis pro presenti negotio per triennium duxeritis laborandum, illis immunitate ac privilegiis gaudeatis, illiusque indulgentie, etiamsi infra ipsum triennium cum intentione decedatis huiusmodi, sitis participes, que personaliter in terre predicte subsidium transfretantibus in Generali Concilio noscuntur esse concessa. Volumus insuper et presentium auctoritate districte precipimus, quod in premissis exequendis sitis solliciti et attenti, nec in illorum executione alter alterum impediat vel perturbet. Non obstante, si aliquibus, quod excommunicari, suspendi vel interdici non valeant, a dicta sede forsitan sit indultum, et quibuslibet aliis indulgentiis, privilegiis seu litteris ab eadem sede obtentis, per que predicta impediri vel differri possint, et de quibus specialem oporteat in presentibus fieri mentionem. Datum Lugduni VI. Kal. Octobris (Pontificatus nostri) anno tertio.

In e. m. Archiepiscopo Colocensi et universis Episcopis sue provincie.

(X. Gergely pápa Regestáiból, Theiner id m. I. k. 316. l.)