Nicolaus Episcopus seruus seruorum Dei ad futuram rei memoriam. Dilectis filiis Karacino presbitero et Nicolao clerico procuratoribus dilecti filii Nicolai Prepositi Ecclesie Transilvane, causam electionis, que in Strigoniensi Ecclesia vacante per mortem bone memorie Philippi Strigoniensis Archiepiscopi, de ipso Preposito dicitur celebrata olim coram felicis recordationis Gregorio, Innocentio et Adriano, tunc Sancti Adriani Diacono Cardinali, ex commissione ipsius Innocentii, nec non et Johanne Romanis Pontificibus, nostris predecessoribus, ventilatam, dudum eiusdem Prepositi nomine prosequentibus coram nobis ac petentibus cum instantia, ut electionem ipsam, quam dicebant canonicam et concordem, dignaremur auctoritate Apostolico confirmare. Dilectus filius magister Paulus Prepositus Ecclesie Wesprimiensis, Canonicus Strigoniensis, procuratur venerabilis fratris nostri Vesprimiensis Episcopi, asserens, quod predicti Capitulum eundem Episcopum in Archiepiscopum Strigoniensem in concordia postularunt, ac electioni huiusmodi se opponens, tam contra personam dicti Prepositi, quam contra formam electionis predicte, defectus et crimina infrascripta, nec non et alia, propter que dicebat eandem electionem non confirmari, sed infirmari, seu potius cassam et irritam innitiari debere: 104obiecit videlicet, quod per impressionem, minas et terrores tam per ipsum Prepositum, qui per unam diem Canonicos eiusdem Ecclesie congregatos, in ipsa ecclesia Strigoniensi ad tractandum de electione pastoris clausos, fecit inibi detinere, cibum eis sumere non permittens; quam per carissimam in Christo filiam nostram Elisabeth Reginam Ungarie illustrem, eodem procurante Preposito, Canonicis ipsis illatos, ad electionera ipsam iidem Canonici processerunt. Quodque idem Propositus raptor existit, et incendiarius ecclesiarum, aliorum locorum et villarum plurimum manifestus, et crimine homicidii perpetrati ab ipso in clericos et alios irretitus, intollerabilem patitur in litteratnra defectum. Et quod olim, dum inter eum et quondam B. Vice Cancellarium carissimi in Christo filii nostri ... Regis Ungarie illustris, qui canonice ad ipsius ecclesie regimen, ut dicitur, erat electus, super electione huiusmodi questio verteretur, administrationi Ecclesie predicte temere se ingessit, et adhuc ingerere non veretur, Canonicos ipsius Ecclesie sibi tamquam eorum Prelato, prout nec tenentur, obedire nolentes eiciendo a dicta ecclesia, et eorum dominibus (így) per potenciam laicalem, ac bonis suis propriis et communibus spoliando. Sigillum quoque commune ipsius Capituli accipiens violenter, ipso ac multis aliis bonis abutitur ad Capitulum pertinentibus supradictum, nonnullas res ipsius Ecclesie pro sue voluntatis libito consumendo. Et litterarum dictorum predecessorum Gregorii et Johannis auctoritate citatus, ut certis terminis pro negotio electionis predicte Apostolico se conspectui presentaret, comparere coram eis contumaciter non curavit, nec alias a Eomano Pontifice confirmationem electionis predicte personaliter petiit, nec ad petendum transmisit personas ydoneas, per quas super electoribus et electis diligens inquisitio haberi posset, iuxta canonica instituta, quamquam sex anni vel circiter tunc essent elapsi a tempore, quo dicta sua electio dicitur celebrata, et quod decretum electionis predicte pro parte sua Romano Pontifici non exstitit presentatum, licet quedam scriptura formam decreti continens ostensa fuerit sub quibusdam sigillis, quibus de iure non erat fides aliquatenus adbibenda. Quodque cum olim procurator suus in eiusdem predecessoris Innocentii presentia constitutus inter 105rogatus ab ipso, responderit, quod dicta sua electio quasi per inspirationem Divinam fuerat celebrata, et in predicta scriptura nuper pro parte sua exhibita contineatur, quod ad eandem electionem fuit per formam compromissi processum, tamquam allegans contraria non erat dictus Prepositus in premissa petitione confirmationis electionis sue aliquatenus audiendus. Cura autem idem Prepositus, sicut premittitur, citatus peremptorie auctoritate litterarum eiusdem predecessoris Johannis inter cetera continentium, ut se personaliter Apostolice Sedis conspectui certo termino presentaret, examinationem debitam subiturus: alioquin idem predecessor Johannes ad diffinitionem huiusmodi negotii procederet, eius absentia non obstante: apud eandem sedem, nec in prefixo sibi ad hoc termino, nec postmodum personaliter comparere curasset. Nosque dispendiis, que ipsi Ecclesie ex vacatione imminent, occurrere intendentes, proponeremus idem negotium fine celeri et debito terminare, dieti procuratores eiusdem Prepositi a nobis instanter et suppliciter postularunt, ut ipsi Preposito terminum peremptorium concedere curaremus, infra quem cum omnibus actis, iuribus, munimentis et probationibus suis, et specialiter cum decreto ipsius electionis, nec non et aliquibus Canonicis Strigoniensibus ac aliis personis ydoneis, per quas posset apud sedem ipsam super toto negotio plena veritas inveniri, Apostolico conspectui se personaliter presentaret: ita quod si dictus Prepositus in eodem termino, sicut dictum est, non compareret personaliter coram nobis, iidem procuratores in ipso eiusdem petitionis contextu et instantia suo nomine concludentes, renunciaverunt omnibus probatiouibus et rationibus, iuribus et allegationibus, quibus tam pro excusatione absentie ipsins Prepositi, quam pro iure, quod ex eadem electione sibi asserit acquisitum, idem Prepositus, vel ipsi procuratores sui seu alius suo nomine uti possent; petentes nichilominus, ut extunc ad diffinitivam sententiam in dicto negotio nulla alia facta citatione procederemus, sepefati Prepositi absentia non obstante. Quamquam autem contra premisse intentionis nostre propositum esset huiusmodi negotii quecumque dilatio, presertim cum sicut iam intelleximus, tam occasione vacationis eiusdem Strigoniensis Ecclesie, quam ex aliis causis variis non 106solum ipsi Ecclesie, sed etiam toti Regno Ungarie gravia immineant detrimenta, variaque sint in eodem Regno tribulationes et scandala suscitata, contra que per accelerationem provisionis eiusdem Ecclesie sperantur utilia remedia proventura: tamen ad evidentiorem processus nostri iustitiam eisdem procuratoribus dicti Prepositi, super concessione sic petiti termini de fratrum nostrorum consilio annuentes, secundam feriam Resurrectionis Dominice proxime transacte octavas immediate sequentem dictis procuratoribus pro ipso Preposito, et eidem Preposito per eosdem peremptorio termino duximus assignandam, ut idem Prepositus iuxta formam in suprascripta petitione procuratorum suorum expressam personaliter compareret infra dictam secundam feriam coramnobis, facturus et recepturus super premissis negotio et obiectis contra eum, quod suaderet iustitia, quodquenos super illis statuendum duceremus, seu etiam ordinandum; ita quod nisi Prepositus idem iuxta prescriptam formam comparere in termino prefato curaret, nos predictas conclusionem et renunciationem a dictis suis procuratoribus nomine suo factas extunc ratas et firmas habentes, ac de ipsorum fratrum consilio ratas et firmas existere decernentes, lapso predicto termino ad difinitivam sententiam et ad statuendum et ordinandum, quod et prout expedire videremus, super eodem negotio et aliis omnibus supradictis absque alterius citationis edicto procederemus eiusdem Prepositi absentia non obstante. Sane licet dictas Prepositus, ut ex premissis tenebatur, non comparuerit in termino supradicto, tamen dilecti filii magister Benedictus Archidiaconus de Bekes, et sepefatus Karacinus, procuratores eiusdem Prepositi, pro parte ipsius nostro se conspectui presentarunt, et decretum super electione predicta, que de ipso Preposito facta dicitur, confectum sub nomine ipsorum Capituli et Canonicorurn Strigoniensium exhibentes in nostra et eorumdem fratrum nostrorum presentia, inter cetera sunt confessi, premissum nostrum processum circa medium Quadragesime nuper preterite ad ipsius Prepositi notitiam pervenisse. Verum eiusdem Prepositi excusare absentiam satagentes asserebant, quod pro bono statu Regni prefati, quod non solum extrinsecis bellis impetitur, sed et intestinis scinditur et scissuris est multimodis laceratum, se ab illo absentare nequiverat, 107sed necesse habebat in illis partibus remanere; maxime quia inter carissimum in Christo filium nostrum Boemie illustrem ac eundem Ungarie Reges compromissum receperat, quod nondum erat per prolationem arbitrii vel alia ratione finitum, et ideo ipsum opertebat prosecutioni eiusdem compromissi personaliter interesse; adicientes preterea iidem procuratores, quod etiam predictis impedimentis cessantibus dictus Prepositus propter graves dissentiones et guerras, que sunt in Regno predicto, nullo modo absque persone periculo, cui se non esset ausus exponere, venire in dicto termino ad nostram presentiam potuisset, petierunt alium sibi terminum assignari, in quo dicebant ipsum personaliter ad eandem sedem precise absque ulteriori dilatione venturum. Cumque diligenter quesitum fuisset ab eis, quomodo tunc posset personaliter comparere, si quod de dissentionibus et guerris premittitur, veritate fulcitur; responderunt, quod huiusmodi dissentiones el guerre, ut eorum verbis utamur, in cessando iam erant, et adeo erat inter partes in concordie reformatione processum, quod pro ipsius firmitate iam hinc inde obsides dati erant. Et cura peteretur ab ipsis, quando dati fuerunt obsides supradicti, dixerunt, quod quatuor mensibus iam elapsis. Ceterum cum memorati Capitulum et Canonici Strigonienses in concessione decreti non solum varii, sed et sibi contrarii sint inventi, nunc super electione ipsius Prepositi, nunc super postulatione prefati Vesprimiensis Episcopi diversas et adversas concedendo scripturas, non videbatur fides dicto decreto pro parte ipsius Prepositi exhibito aliquatenus adhibenda. Cum circa decretum ab ipsius actoribus, Capitulo scilicet et Canonicis, seu ab habente causam ab ipsis, puta electo per eos, ad fundandam intentionem suam producitur, equum non esset, immo prorsus absurdum, fidem ei, maxime cum non publice, sed private scripture vim habeat, adhiberi presertim hoc casu, cum, sicut premittitur, per procuratorem ipsius Prepositi fuerit in iudicio pro eius parte responsum, electionem, de qua agitur, fuisse per inspirationem; decretum vero predictum eam per viam compro missi asserat celebratam, sicque non sit dubium procuratoris responsionem et decreti scripturam tanquam diversas, immo post et adversas, fidem sibi invicem derogare, nec aliquid 108prorsus firmitatis habere. Que autem ad ipsius Prepositi excusandam absentiam inducuntur, nullum excusationis suffragium videntur afferre. Nam nec malus status Regni prefati, (itt hiányzik valami) nec per provisionem ipsius Strigoniensis Ecclesie speratur multipliciter provideri ei, necessariam in illo moram indixit sed eam ipse sua subiit voluntate. Nec compromissi predicti receptio eum a necessitate parendi edicto nostre citalionis exemit, licet ei post receptum compromissum arbiter dicere sententiam sit cogendus; tamen sicut legali provisione cavetur, urgens profectio, ad quam in casu eundem Prepositum auctoritas nostre citationis arctabat, id munus remittebat eidem: sed nec allegatio premissa periculi imminentis propter dissensiones et guerras eundem Prepositum a contumatia dicti predecessoris nostri Johannis commissa tempore, nostroque non solum continuata, sed etiam multiplicata defendit; tum quia non est verisimile, immo nec verum esse credendum, viro sic in dicto Regno potenti propter dissensiones et guerras huiusmodi taliter omnes vias fore preclusas, quod saltem cum diffusioris itineris onere ipsius predecessoris, aut nostre non potuerit citationi parere; tum quia dissensionum et guerrarum periculum non probabiliter allegatur, ubi super eis concordie tractatus proponitur, iam obsidum datione firmatus. Predictis itaque memorati Prepositi excusationibus, super quibus etiam nec fides facta extitit, nec oblata probatio, rite repulsis, quasque nec non et quaslibet alias probationes, rationes, iura et allegationes eiusdem dictorum Karazini et Nicolai procuratorum suorum conclusio, renunciatio et a nobis termini ad eorum instantiam secuta prefixio, ac decreti de ipsorum fratrum consilio interpositio satis efficaciter repellebant. Nos diligentius attendentesi per exhibitionem sepefati decreti nequaquam de ipsius Prepositi electione constare, nec aliam super ca fuisse probationem oblatam, sicut nec post conclusionem, renuntiationem et decretum predicia forsitan potuisset afferri; considerantes insuper, quod famam ipsius Prepositi, precipue quod ad processum in predicta electione habitum, omnium quasi de partibus illis venientium diffamat assertio, nec non et alia multa et varia, que contra electionem ipsam et eundem Prepositum, quoad eam religionem possent 109cuiusvis iudicantis inducere et non leviter animum nostrum informant, electionem, que de ipso Preposito facta dicitur, ne prefata Ecclesia Strigoniensis diutius pateat vacationis incomodis, sed per provisionem ipsius etiam sepefati Regni Ungarie dispendiis occuratur, cassamus, irritamus, cassam et irritam nunciamus; et prefatis ipsius Prepositi procuratoribus eius nomine, ac ipsi Preposito per eosdem perpetuum silentium imponimus super illa. Ceterum cum postulatio non tam iuri, quam gratie innitatur, postulationem, que de dicto Vesprimiensi Episcopo facta premittitur, non persone vitio, cum de postulationis vel postulati meritis non fuerit pleue discussum, sed propter alias facti circumstantias non duximus admittendam. Ne igitur vacatio prolixior graviora eidem Ecclesie ingerat detrimenta, nos in hac vice provisionem ipsius Sedi Apostolice reservamus, decernentes ex nunc irritum et inane, si secus de provisione ipsa quoquomodo quavis auctoritate per quemcumque fuerit attemptatum. Actum Rome apud Sanctum Petrum Kalendis Junii (Pontificatus nostri) anno primo.

(III. Miklós pápa Regestaiból Theiner id. m. l. k. 324. l.)