Nicolaus Episcopus seruus seruorum Dei, carissimo in Christo filio ... Regi Ungarie Illustri salutem et Apostolicam benedictionem. In eminenti Sedis Apostolice specula disponente Domino constituti, domui Israel, universis videlicet Christianis, qui fidei oculis Deum vident, quantum nobis ex alto conceditur, oportunum speculatoris officium impertimur, et cum indulgetur a Divina clementia, reverenter ad cor altum accedimus, ut nomen Domini Sanctissimum tam in remotis extolli partibus, quam in vicinis etiam procuremus, apponentes manum nostre possibilitatis ad operam, quam speramus in excelsis fore placidam, et in terris novimus oportunam. Summus quidem orbis opifex et universe conditor creature, terrestrem patriam disposuit sub provida discretione Regnorum, eaque consulte voluit divigi et salubri regimine 115gubernari, ne creaturam humanam paulo minorem angelis, que sui creatoris ymaginem et similitudinem representat, tempestuosa fluctuatione mixtaque confunderent, et sue quietis beatitudinem impedirent: quinimmo, ut omnibus sub iuris et honestatis regula limitatis, singuli vita pacifica viverent, et ab offensis alterutrum abstinerent, suumque factorem affectu naturali cognoscerent, cognitum colerent et reverenter Divino imperio subiacerent. Demum vero idem pater altissimus ex alto prospiciens populum, quem curaverat, prothoplasti delicto dampnationis sententiam incurrisse, suum dilectum unigenitum misencorditer in mundum pro ipsius redemptione populi destinavit, qui carnem nostre mortalitatis indutus, eundem populum ab eterno cruciatu mortis eriperet, et redemptum suo pretioso sanguine salvaret. Nos igitur in hac terrestri patria, quatenus possimus, exequentes vices ipsius, levamus vigilis more pastoris tam corporeos quam mentales oculos in circuitu, visuri, quid gregi commisso nobis expediat, et quid operis impendi debeat circa ipsum, ut illius fulti presidio, cuius sunt terre cardines, cui cogitationes hominum preparantur, quique fortium arcus superat, et infirmos robore potenter accingit, nostri partes officii salubriter et utiliter exponamus; ad ea presertim, que fidelibus populis neccessario expedire viderimus et noverimus profutura. Verum licet universis et singulis regionibus Deo et Apostolice Sedi devotis favorem Apostolicum, quotiens neccessitas ingruit, impendere teneamur, nosque ad eas nostre consideracionis diffundamus intuitum; nune tamen nobilis Regni Ungarie necessitates Apostolice Sedi frequenter expositas precordialiter intuemur, auditas recolimus, et non sine cordis amaritudine sepius contemplamur. Condolemus enim tumultuosis motibus et seditiosis tumultibus illius, qui vel per dissidia simulctatum alterutrum dissident, vel congressus mutuos et bella plus quam civilia immaniter colliduntur. Ex quibus inter alia, dono pacis mortalibus cunctis accomodo libello dato repudii, graviter solium Regale deprimitur, eiusque depresso regimine non solum in Regno ipso vastantur bona fidelium, sed iura Ecclesiarum et aliorum piorum locorum in direptionem veniunt, et libertas ecclesiastica dampnabiliter conculcatur; animarum quoque subsecuntur deploranda 116pericula, nefanda personarum excidia, et alia fere innumera detrimenta. Quare non immerito accenditur zelus noster, et ignis in nostre meditationis anxietatibus exardescit, dumque cogitationibus profundis immergimur, et laboriosis vigiliis fatigamur, querentes anxie oportunum in tante necessitatis articulo remedium adhibere: licet desideremus interdum, quod cum honore Dei et Ecclesie, ac salubri statu ceterorum fidelium nostram possemus illic exhibere presentiam, et quo mente ferimur, ibi personaliter existentes, Divina fulti potentia per evidentiam operis proprios explicaremus affectus; verumtamen, quia id conditio nostra non patitur, quia ingruentium undique negotiorum immensitas sive varietas non permittit, ad venerabilem in Christo fratrem Philippum Episcopum Firmanum, ut fortem mittamus ad fortia, et ejus robustis humeris onera grandia imponamus, nostre convertimus deliberationis intuitum, et in suarum considerationem virtutum habuntanter ei a Domino concessarum, de concedentis affluenter et non improperantis omnipotentia et immensa benignitate sperando nostre flactuationis super hiis anxietas conquiescit. Nam cum, sicut experientie probatione didicimus, dederit ei Dominus os, et sapientiam linguamque adiecerit eruditam, ut sciat quando debeat proferre sermonem; cum etiam in eo vigeat rectitudo iudicii, consilii providentia, in zelo sobrietas, in agendo strenuitas, et experientia in arduis approbata; speramus, nec immerito, quod actus suos, illo diriginte, qui novit prava in directa, et illo adjuvante, qui potest aspera in vias planas convertere, ac in predictis per sue circumspectionis industriam utili providentia et utilitate provida congrue cousuli poterit et salubriter subveniri. Nos itaque tam ingenti et periculosa necessitate premissorum attente pensata eum, de cuius claris meritis et probata industria plenam in Domino fiduciam obtinemus, ad Regnum ipsum, sibi legationis officio plene commisso in eodem Regno, ac Polonie, Dalmatie, Croatie, Rame, Servie, Lodomerie, Gallitie et Cumanie partibus illi conterminis, ut in eis evellat et destruat, dissipet et dispendat, edificet et plantet in no mine Domini sicut viderit expedire, de fratrum noatrorum consilio velud pacis angelum destinamus, iniuncto sibi nichilominus, ut in Regno ipso inter te et Regni personas, necnon tam ibidem, 117quam in provinciis memoratis inter ecclesiasticos et mundanos viros, et universos alios cuiuscumque conditionis, preminentie sive status, agere studeat et tractare, que ad cultum Dei, Apostolice Sedis honorem, observantiam canonice sanctionis, reintegrationem ecclesiastice libertatis, robur status Regii, honestatis cultum, reformationem pacis, relevationem pauperum, ac animarum salutem et tranquillitatem corporum pertinebunt. Quocirca Serenitatem Regiam rogamus et obsecramus in domino Jesu Christo, quatenus eundem Episcopum, quem pro suarum virtutum insigniis interne complectimur brachio caritatis, immo potius personam nostram in ipso, cum illuc Deo duce pervenerit, benigne recipiens et honeste pertractans, sibi tamquam Apostolice Sedis Legato pro ipsius sedis et nostra reverentia te constituas verbo benivolum, et vultu serenum eius salubribus monitis et consiliis, ac hiis, que tibi ex parte nostra suaserit; ita efficaciter intendendo, quod Episcopus ipse Regio fultus auxilio in exequenda sollicitudine legationis ei credite possit cum adiutorio Dei prosperari facilius, nosque tuam Celsitudinem dignis laudum preconiis proinde merito attolamus. Datum Viterbii X. Kalendas Octobris. Pontificatus nostri anno primo.

(III. Miklós pápa Regestáiból, Theiner id. m. I. k. 329. l.)