Gregorius Episcopus seruus seruorum Dei. Dilectis filijs ... Waradiensi, ... de Thion et ... de Erte Abbatibus Quinque-Ecclesiensis et Wesprimiensis Diocesium, salutem et Apostolicam benedictionem. Turbata est anima nostra valde, turbationis causam casu flebili nobis dante, super immanitatem detestandi facinoris, quod quidam filii Belial familiares, ut dicitur ... Cenadiensis Episcopi in necem bone memorie ... Abbatis monasterii Bristriensis crudeliter perpetrarunt, nec exageratione indiget ipsius sceleris magnitudo, cum ipso auditu abominationem generet et horrorem; quamquam acerbitatem flagitii non modicum aggravet, quod post pacem inter eosdem Abbatem et Episcopum reformatam, fuit idem Abbas non minus proditorie quam crudeliter et miserabiliter interfectus. Sane olim eodem Abbate in nostra presentia lacrimabiliter conquerente, quod dudum orta inter ipsum et Conventum dicti Monasterii ex parte una, et Episcopum supradictum ex altera super illatis dampnis et irrogatis iniuriis ab eodem, iure Patronatus, quod in prefato Monasterio dictus Episcopus se habere dicebat, et rebus aliis coram venerabili fratre nostro ... Episcopo Prenestino, tunc Apostolice Sedis Legato, materia questionis, idem Prenestinus partim pro ipso Cenadiensi et partim pro eisdem Abbate et Conventu diffinitivam sententiam promulgarat: predictus Cenadiensis eadem sententia vilipensa, illa exigens ab eisdem, de quibus fuerant sententialiter absoluti, quia ea sibi exhibere nolebant, sicut nec etiam tenebantur, cum armatorum multitudine ad monasterium memoratum accessit, et ianuis eius fractis dictum Abbatem ac triginta duos monachos, se protectioni Apostolice supponentes, non absque iniectione manuum violenta, nequiter capi fecit, et vinculis ferreis compeditos carcerali custodie mancipari; nec hiis contentus, ad cumulum maioris nequitie, Cornelium monachum, vel potius demoniacum, de mandato eiusdem Prenestini a monasterio ipso exigentibus suis culpis eiectum, Monasterio prefecit eidem: propter quod, ne tam graves excessus, si non eos pena debita castigaret, transirent aliis in exemplum, dilectis filiis ... Sancti Stephani Regis, ... Sancti Benedicti et ... Sancti Stephani Protomartiris, Sancti Augustini Ordinis Abbatibus Waradiensis Diocesis, nostris dedimus literis in mandatis, ut si rem invenirent taliter se habere, predictum Episcopum, ut eosdem Abbatem et monachos pristine restituens libertati, eos ad monasterium ipsum, amoto ab eo quolibet detentore illicito, libere redire permitteret, monitione premissa, auctoritate nostra sub Apostolica obedientia coarctarent, predictos manuum iniectores tamdiu appellatione remota excommunicatos publice nunciantes, ac facientes ab omnibus arctius euitari, donec passis iniuriam satisfacerent competenter: et cum eorumdem judicum litterarum testimonio venirent ad Sedem Apostolicam absolvendi, prefixo ipsi Episcopo termino peremptorio competenti, quo responsurus de dampnis et iniuriis supradictis, ac auditurus super questione premissa, que iustitia suaderet, Apostolico se conspectui presentaret. Cumque prefati judices inquisita super hiis sollicite veritate, longe plura contra memoratos Abbatem et Conventum presumpta per eundem Episcopum invenissent, quam nostris fuissent auribus intimata; sepedictum Episcopum efficaciter monuerunt, ut premissa omnia faciens emendari, iamdictos Abbatem et monachos, amotis exinde quibuslibet illicitis detentoribus, libere redire permitteret ad monasterium eorumdem. Sed ipse non solum id efficere penitus recusavit, verum etiam peccata peccatis accumulans, peiora prioribus fuit eis terribiliter comminatus: propter quod ipsum dicti judices ab officio et beneficio suspendentes, dictos manuum iniectores excommunicatos publice nuntiarunt, quos idem Episcopus in malitia sua fovens, nec ipsos a sua familiaritate removit, nec se gerere voluit pro suspenso, in anime sue periculum et grave scandalum aliorum. At iidem judices processum suum ad examen Apostolicum remittentes, nominato Episcopo terminum peremptorium, kalendas Aprilis videlicet futuras tunc proximo, prefixerunt, quo compareret personaliter coram nobis, super premissis omnibus responsurus. Cum autem dicto Abbate pro se ac Monasterio suo tunc in nostra presentia comparente, idem Episcopus nec venisset in termino, nec post terminum etiam diutius expectatus; nos nolentes huiusmodi excessus Episcopi tam enormes penam effugere debite ulcionis, dilectis filiis ... Sancti Martini de Pannonia et ... Sancti Salvatoris de Saxard Abbatibus Ordinis Sancti Benedicti direximus scripta nostra, ut sepedictum Episcopum ad solvendas ipsi Abbati omnes expensas, quas fecerat a tempore, quo veniendi ad Sedem Apostolicam fuit ei terminus peremptorius assignatus, monitione premissa auctoritate nostra cogentes, facerent eidem Abbati expensas ad prosecutionem negotii necessarias de bonis Monasterii provideri; contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, prefigentes Episcopo et Cornelio supradictis, et duobus vel tribus monachis, principalibus fautoribus eorundem, terminum peremptorium, festum Purificationis Beate Virginis proximo tunc futurum, quo personaliter nostro se conspectui presentarent, satisfacturi de tot excessibus, et facturi et recepturi super premissis, quod requireret ordo iuris, ipsos ad id censura simili appellatione postposita compellendo. Ceterum cum dicti Abbates in commissu sibi negotio procedentes iniuncto ipsi Episcopo sub interminatione anathematis, ut expensas iuxta mandatum nostrum Abbati solveret supradicto, ac prefixo iamdictis Episcopo et Cornelio ac duobus monachis termino peremptorio, festo Purificationis Beate Virginis proximo nune transacto, quo iuxta tenorem mandati Apostolici in nostra presentia comparerent, in eos, si secus agerent, excommunicationis sententiam promulgassent; tandem ad instantem supplicationem ipsius Episcopi pax fuit inter eos taliter reformata, et firmata etiam eiusdem Episcopi iurameuto, scilicet: Quod eodem Abbate ad monasterium suum plenarie restituto, et pacificam ipsius possessionem adepto, expensas sibi plene persolveret, et dampna omnia, que tempore discordie monasterium pertulit, integraliter emendaret. Eodem igitur Abbate iuxta formam pacis ad monasterium restituto, et vix ibidem per unus mensis spaium existente, irruentes in eum viri absque misericordia, filii scelerati, quod non absque amaritudine mentis referimus, ipsum interfectum bestiali more conciderunt in frusta, et ut in excessibus suis excederent universos, unum de hospitibus, ad quos casu declinaverat, et unum de servientibus suis, nitentibus eum defendere, impie trucidantes, cuiusdam monachi sacerdotis, qui se ad defensionem ipsius, ut poterat, opponebat, dextre manus digitos amputarunt, nonnullis ibi relictis letaliter vulneratis; et sic innocentum sanguine cruentati, recedentes a cede, ad eundem Episcopum aufugerunt; prout eorundem Abbatum exhibite nobis littere continebant. Quum igitur vox effusi sanguinis clamat ad nos de terra, nos nolentes tante temeritatis excessum sub dissimulatione transire, quin ipsum potius volentes severitate debita castigari; mandamus, quatenus predictos sacrilegos, et omnes, quorum ope scelus est huiusmodi perpetratum, et qui in hoc prestiterunt auxilium, consilium vel favorem, faciatis per Strigoniensem Provinciara, et alia loca, in quibus expedire videritis, pulsatis campanis et candelis accensis, singulis diebus Dominicis et festivis, excommunicatos solemniter nunciari, et tamdiu ab omnibus arctius evitari, donec Apostolico se conspectui representent, Deo, et Ecclesie, ac ipsi Monasterio de tam atroci iniuria satisfactionem debitam impensuri; loca etiam, ad que ipsos devenire contigerit, quamdiu ibi fuerint, supponatis ecclesiastico interdicto. Et quia dictus Episcopus expensas ad mandatum predictorum judicum non exolvit, et tam ipse, quam Cornelius, et monachi supradicti, in prefixo sibi termino ad Sedem Apostolicam non venerunt, propter quod a dictis judicibus vinculo fuerunt excommunicationis astricti, prout in eidem litteris continetur, ipsos excommunicatos tamdiu solemniter nuntietis, et faciatis ab omnibus arctius evitari, donec personaliter coram nobis compareant meritorum suorum stipendia recepturi. Et ne persecutio tam atrocis iniurie pro defectu expensarum impediri valeat vel etiam retardari, fratri Petro latori presentium, et duobus vel tribus aliis eiusdem monasterii monachis, huiusmodi negotium prosequentibus, faciatis de bonis ipsius Episcopi expensas ad prosecutionem negotii necessarias ministrari, contradictores, si qui fuerint, vel rebelles, per censuram ecclesiasticam sub Apostolica obedientia compescendo. Verum quia in premissis excessibus eiusdem Episcopi dicitur esse manus, volumus et mandamus, ut tam de personis, que huiusmodi flagitium commiserunt, quam illorum, qui in hoc dederunt consilium, auxilium vel favorem, utrum idem Episcopus eosdem sarilegos receptarit, ac de omnibus circumstantiis negotii diligentissime inquirentes, que inveneritis studeatis nobis vestris litteris fideliter intimare, ut per relationem vestram sufficienter instructi procedamus exinde, prout secundum Deum viderimus procedendum. Quod si non omnes etc. Datum Interamni XIII. kalendas Julii, Pontificatus nostri anno decimo.

(Theiner, Vetera Monumenta Historica Hungariam Sacram illustrantia, I. köt. 144. l. Fejér ezen pápai brevének csak kivonatját közli Cod. Dipl. IV. köt. I. k. 42. l.)