94bIncipit¦decretum Colomanni dei gracia regis Hungarie.17062 Seraphin17073 archipresuli divi|narum igne virtutum ardenti Albricus,½quamvis unus ex minimis, tamen servus sanctitatis½nunccupatus17084 in pallacio17095 celestis contemplacionis.17106½
Quoniam17117 fiduciam talem habemus per Christum, non quod½sufficientes simus cogitare aliquid (a nobis), quasi17128 ex nobis,½sed sufficiencia nostra ex deo est, cum spiritualis17139 gracia½inspiracionis mentem tuam celestis sapiencie the|zauro171410 ditaverit et quam plurimis disertis171511 ac171612 didasca|lici meriti viris171713 lucidas contubernii tui171814 officinas,½quasi totidem171915 gemmis ornaverit, haud parum172016 ingenioli½mei reformidat rusticitas, dum me, ut ita dicam,½elinguem ac pene tocius urbanitatis exsortem172117½iubeas 172218o presul regalium instituta collacionum½recolere vel senatoria regni tocius172319 decreta quasi½ieiunio172420 latescentis172521 oracionis nostre recapitulare.172622
Neque½enim172723 ad regalia consilia me consultricis prudencie½inculta provehit materies, nec tenuis rei pro fo|ribus172824 stantem intromittit despecta pauperies, quia½vero obediencie eligo magis operam dare, quam½caritati omnia speranti172925 aliquid denegare malo½eciam ultra vires obtemperare presummere, quam pre|sumptuose minime obtemperare. Quamvis enim173026 in|pericia mea173127 dictandi non prestet173228 facundiam,173329½caritas tamen obedienciam non negat; porro½nec173430 in hoc opere proprii arbitrii vestigia figo,½verum previis173531182alieni itineris nisibus173632 insisto, ob½quam videlicet causam si quid inerrabundo vesti|gio liberius evagatus meus deviaverit calamus,½nec ambigo, quam facilis aput173733 te sit venie½locus, que res173834 pigram eciam impulit huius consi|lii moram.
95aSed sunt fortasse nonnulli, qui sine½racionis circumspeccione173935 idem, unde sermo est, concilium½Tursollinum174036 autument esse superfluum, minus½provide asserentes174137 antiquis pocius priorum insis|tendum esse relatibus, quorum profecto quam frivola,½quamque174238 sit inconsulta conieccio,174339 non est supervacuum174440½paulisper174541 commemorari, quia hi regni detractores½magis proprio consulunt arbitrio, quam communiter174642½regni provectui administrando. Nam quis ambigat½a sancto patre nostro Stephano, viro quippe apostolico½legem populo nostro datam in quibusdam austeriorem,¦in quibusdam vero tollerabiliorem, in his quoque½intensius174743 vindicantem atque in aliis remissius indul|gentem, nec quemquam tamen absque discipline verbe½re dimittentem cum174844 predestinacionis tempus nullum½adhuc verum adduxisset fidei sponsorem, nec hoc½quidem preter divine dispensacionis respectum credi½nephas est.
Nam cum tempore predicti patris univer|sum regnum eius barbaricis174945 servierit175046 incultibus,½ac rudis coactusque christianus contra commonitorium175147½sancte fidei stimulum adhuc recalcitraret, adhuc½contra penitencialia ultricis175248 virge verbera remor|deret, opere175349 precium175450 fuit, ut sancte discipline½coaccio in fidelibus quidem ad conversionem fidei,½sed conversis fieret ad iusticiam penitencie175551 peccati.175652 At½christianissimus rex noster Conlunbanus175753 columbine½gracia175854 simplicitatis cum omni virtutum discrecione½preditus, postquam vidit adultam fidem perfecte religio|nis robor175955 accepisse, legalis vinculum cathene½cogitavit relaxare prudenter, utpote perpendens in|dignum esse, si iam spontaneum fidei militem le|galis pene timor torqueret, quem nec ipsa mors½ab agnite iam confessione veritatis abstrahere176056 po½tuisset.
Hic176157 nimirum cum videret propter civilia½bella usque ad tempus ipsius ingravesscensia176258 pa|ternis tradicionibus iam magnaex176359 183parte solutis½regni consultum labefactari,176460 curie honorem vile½scere, timens, ne miles, insolens pacis, domesticus½tamen virtutis176561 hospes, irrevocabilis fieret iniquitatis,½regni principibus congregatis, tocius senatus con|sultu prefati regis sancte memorie Stephani le|galem textum recensuit, de quo, si rem consideres,½nichil176662 comminuit, sed auxit, non tam, quasi funda|tor, sed superedificator, quatenus primitiva plantaria½salubri veluti respersionis176763 infusione irriga|ta iusticie percipiant incrementa. Et ille quidem½destructor176864 fuit infidelium, exactor legis per trans|gressionem,176965 iste iam fidelium177066 recte conversacionis aug|mentator in iustificacione.177167 Ille lorica177268 fidei populum½induerat, iste terrene ambicionis superfluenta cin|gulo iusticie precingebat; ille gladio spiritus verbi½dei perterruit, iste galea salutis decoravit.
95bPostremo½hunc uterque regum finem rebus imposuit, ut,½dum debita ultrix pena filios perdicionis consummeret,177369¦filios predestinacionis refoveret. Non enim sine causa½rex gladium portat, dei enim minister est, vindex½in iram eius, qui malum177470 agit, nam principes non½sunt timori boni operis, sed mali. Quis enim est,177571 qui½noceat vobis, si boni emulatores fueritis? Hacte|nus hec.
Contra supradictos autem177672 huius concilii de|tractores de singulis capitulis, que ab re esse men|ciuntur, possem eciam scribendo satisfacere, nisi½epistolaris ego sermonis modum excedens, modestie½tue, o presulum decus, aures timuissem fastidire. Pos|sunt tamen illa ex his colligi, que moderata satis½brevitate prescripsi.
Verumtamen tu domine, qui½in huius populi lingue genere minus me promptum½consideras, si quid calamus a suscepti itineris tra|mite declinaverit, tua queso solita in me benivolencia½et supervacua reseces et inperfecta177773 suppleas, errata½corrigas; commode177874 dicta paterna gracia proveas177975 et½antequam in aures prodeant publicas, cure tue digitum½dignanter imponas, utque tuo dumtaxat doctis|simo digna constitui examine tuo eciam iudicio½a detrahencium muniantur178076 livore.178177½
I17821. Placuit regi et communi17832 concilio, ut dotis17843½cuiuslibet 184possessiones17854 monasteriis seu ecclesiis½a beato Stephano rege disposite inconvulse remaneant.17865½
II.17871 Quia populus noster magnis sepe tam vie,½quam inopie laboribus pregravatus pro qualibet neces|sitate curiam regalem adire non potest, bis in anno,½id est in festivitate apostolorum Philippi et Jacobi,½et in octavis sancti Michaelis synodum17882 in uno|quoque episcopatu celebrari constituimus, in qua tam co|mes et comites,17893 quam reliquorum magistratuum17904 potestates½ad suum episcopum conveniant, ad quam quicumque½eciam sine sigillo vocatus non venerit, reus iudici(i)17915½erit.17926
III.17931 Alienigena presbiter vel dyaconus cum commen|daticiis literis recipiatur.17942 Qui vero hactenus re|cepti sunt, si iure venerint, examinentur, quatenus½de quibus aliqua aures nostras pulsat infamia,½hi ab officio cessent, donec vel iudicio purgentur,½vel de terra eliminentur.
IV.17951 Nullus indigena17962 sine fide|iussore recipiatur.
96aV.17971 Episcoporum et comitum capellani½vel reliquorum, per sigillum episcopi vel archiepiscopi ad½causandum cogantur.
VI.17981 Si17992 clericus cum laicis causam-habet,18003 per sigillum iudicis18014 laicus cogatur; si vero laicus¦habet causam cum clerico, per sigillum episcopi vel archi|presbiteri18025 clericus cogatur, ab eisque18036 cum18047 iudice suo½examinentur.
VII.18051 Si duo comites pro causa aliqua½dissideant,18062 in supradicta synodo ventillentur.
VIII.18071 Si½duo abbates contenderint, in eadem synodo18082 iudicentur.½
IX18091. Maiores ministri regis vel ducis et capellani, quorum½185personis indignum est coram iudice infra se conferre,½in eadem synodo18102 iudicentur.
X18111. Si quis superbus½iudex ad predictam synodum venire neglexerit,½suo accusatore iudicetur.18122
XI.18131 Si maiores ministri regis½et ducis vel inter se, vel cum maioribus contende|rint, et ad iudicem venire contempserint, comes½parochianus cum iudice eorum causas discuciant.½
XII.18141 Ducis ministri, qui in mega regis sunt, et regis, qui in mega sunt ducis, ante comitem et iudicem, minores vero ante iudicem delitigent.
XIII.18151 Si comes cum comite contenderit, vel populus eius seu sinodica½discrecio seu vicinus comes causas eorum discuciat.
XIV.18161 Nullus presummat secularis iudex18172 sigillum clerico dare.½
XV.18181 Quia eo minus videtur valere curia, cominus18192 sup|petunt necessaria, ne nostra habundancia in eius super|fluat penuria,18203 placuit omnes piscinas, preter quas½sanctus18214 Stephanus donaverat, sumptui18225 regali reddere,½quia18236 indignum erat nobis recedentibus curialem nobis|cum honorem recedere, ubi prestat nos et18247 venientes½copiam honoris invenire.18258
XVI.18261 Similiter decrevimus pi|scinas monasteriis vel ecclesie datas alias quidem½reddere, sed necessarias cottidiano18272 fratrum usui18283 relin½quere, nullas vero nisi superfluas auferre.
XVII.18291 Vinee,½mansiones, terre, a regibus18302 quibuslibet date,½perseveranter his, quibus dabantur, permaneant.
186XVIII.18311 Sil|vas ecclesiis datas minime auferri concedimus.
XIX18321. Ve|teres coloni eiecti, terram non habentes alibi, ad suam½revertantur. Si terra eorum data est monasteriis½vel ecclesiis, et ipsi aliam habent, hoc inviolabiliter18332½ita permaneat.
XX.18341 Possessio quelibet18352 a sancto½Stephano data,18363 hum(a)ne18374 successionis quoslibet½contingat successores vel18385 heredes. Possessio vero½ab aliis regibus data de patre descendat ad filium,½qui si defuerint, succedat germanus, cuius filii½eciam post mortem illius non exheredentur. Ger|manus autem predictus si non inveniatur, regi½hereditas deputetur.
XXI.18391 Hereditas empticia nulli heredi½aufferatur,18402 sed tantum eodem testimonio confir|metur.
96bXXII.18411 Judicium ferri et aque in aliqua ecclesia½fieri interdicimus, nisi in sede episcopali et maio|ribus prepositoriis,18422 necnon Posanii18433 et Nitrie.
XXIII.18441 Judex½iniuste causas18452 discuciens ad curiam regis¦cum sigillo cogatur, sed sine sigill ad synodum.-
XXIV.18461 Si quis ad conventum episcoporum et comitum venire ne|glexerit, iudicetur. Ipsi vero sic sollicite18472 conveniant,½sic subnixa cura18483 confidant, sicque summa diligencia½equi18494 libraminis trutinam compensent, quatenus nec18505½hincque per odium innocenciam condempnent, nec illinc½per amiciciam culpam defendant.
XXV.18511 De tributis autem18522½(et)18533 vectigalibus, sicut comitibus terciam partem dare18544 decre|vimus, ita decimam quoque episcopis censemus, quia cum½tam novi, quam veteris testamenti pagina decimas½dandas esse proclamet, incautum igitur18555 et inconsultum est,½si instituta sanctorum presumamus infringere, que½summa pocius devocione debemus adimplere.
187XXVI.18561 Si½quis in18572 testimonium adductus alicuius veritatem sua½nititur attestacione probare, huius testimonium sic re|cipi iubemus, si presertim sit confessus peccata sua18583 sacerdo|tibus, si denique aratrum18594 habeat, ut et sit cautela½veri testimonii per sacerdotem18605 in confessione et mendacis½culpe redempcio fiat in possessione.
XXVII.18611 Nullus audeat½perhibere testimonium, nisi confessus peccata. Cuiuscunque½testimonium falsum inveniatur, eius testimonium½amplius non recipiatur.
XXVIII.18621 Si pristaldus iudicis pro causa½diiudicata ab aliquo verberabitur, ad hunc a comite½comitatus18632 mittatur, et quitquid18643 deliberaturm est, totum½aufferatur18654 vi.18665
XXIX.18671 Judicis pristaldos tales esse precipimus,½quales idoneos testes fieri iusseramus supra.18682
XXX.18691. Si½pristaldus iudicis in legacione eius iniuste quid egerit,½dampnetur cum iudice inique ei mandante.18702
XXXI. Dampnum½a iudice per pristaldum alicui iniuste illatum, de½rebus iudicis restituatur.
XXXII.18711 Si quis terram alterius½ad possidendum sibi iniuste usurpaverit, cum in iudicio½reus fuerit, tantumdem de propria terra perdat,½insuper decem pensas persolvat.
XXXIII.18721 Mercatores ob18732 id½solum, ut ditescant, venalium rerum dediti studiis,½pristina duplicent tributa; pauperes vero, qui18743 de18754 mer|cato vivunt, per solita tributa persolvant.18765
XXXIV.18771 Si quis de½propriis et domesticis rebus quid in foro vendiderit,½lege sancti Stephani tributum reddat.
XXXV. Si quis hos|pitum acola18781 terram civium cohabitat, aut 188iuxta½medietatem substancie civilium expedicionem faciat,½aut VIII denarios solvat.18792
XXXVI.18801 Quando rex vel dux in comita|tum aliquem intraverit, tunc megalis18812 equus exer|citualis prestetur, qui si quo casu mortuus fuerit,½XV pense18823 domino equi donentur.18834 Si vero aliquomodo,½sed non usque ad mortem lesus fuerit, predicti precii½pars dimidia pro equo reddatur.
Si magna fama½marchiam18845 intraverit, comes nuncios II18856 equis ex(er)ci|tualibus IIII ad regem dirigat, qui cum proprio cibo½illuc pervenientes, precium viatici sui a palatino½comite exigant, et tantumdem ad reditum suum.½Si vero equi illorum mortui vel18867 lesi fuerint, tot½pense, quot supra diximus,18878 pro equis reddantur, sed½si sani18889 redeant, pro una via exercituali deputetur.½
XXXVII. In quamcumque18891 civitatis megam18902 rex digrediatur18913½ibi iudices II18924 megales cum eo co(m)migrent,18935 et qui18946½contenciones populi illius discreto examine dirimant,½et ipsi, cum18957 clamor18968 populi ingravescat,18979 a comite pa|latino diiudicentur.189810
XXXVIII. Si rex forte cuiquam comiti vel½ministro aliquem de civibus dimiserit, solus in½expedicionem18991 pergat; sin autem ad populum, unde exiit,19002½revertatur.
XXXIX. Omnibus interdicimus tenere quemquam½de civibus19011 ad fugam facientem absque regis licen|cia; at si quis tenuerit, quasi legis fracturam½emendet.
97aXL.19021 Comites, si propri(i)s19032 in villis19043 suos liberos½habuerint, de quibus equos accipere et C19054 pensas½possint colligere, loricatum unum regi de sumptu½illo procurent. Si veros XL pensas, militem absque lorica½educent; ac19065 si minus, suis hoc propriis usibus re|servent.
189XLI.19071 Si rex aliquem vagum servum alicui do|naverit, hic medium caput19082 eius tondat; quod½si non fecerit, X pensas amitat. Cui si uxorem½dederit,19093 eciam illam cum eo perdat.
XLII.19101 Quicumque½absque regis licencia vagum tenuerit, LV pensas½solvat. Et si aput19112 dominum quitquid19123 sit furatus,½dominus a crimine iudicio purgetur, et qui fide|iussor eius fuerat, illum ostendat, idemque si½inculpabilis19134 fuerit,19145 eandem legem persolvat, quam½retentor eius; et si non habet, propriam19156 libertatem½amittat.
XLIII. Si19161 quis vagum apprehensum½tenuerit, a domino eius I pensa exigatur.19172½
97bXLIV. Si quis iocuscidarius19181 vagum, quem tenet, pro XC½denariis alicui19192 dederit, X pensas persolvat et totidem19203¦emptor illius. Ubicumque equites, emptores,19214 viatores½venerint V,19225 si voluerint, nummis19236 tantum cape|cium19247 comparent. Qui vero minoris precii acceperit,½aut qui maioris fecerit, LV pensas persolvat.
XLV.19251 Dena|rii VIII,19262 qui de liberis singulis colligebantur,19273 a modo½non accipiantur. De civilibus ebdomadariis octo½denarios precipimus colligi, inter quos scilicet,½si quis liber non a rege, sed ab ipsis19284 civibus.½Si autem liberi, qui regi per fines eorum transmi|gra(n)ti19295 equos, currus subductorius et servicia stipen½d(i)aria19306 suppeditabant, IIII denarios persolvant. Et½similiter19317 liberos, qui cum eis cohabitare consense|rint, aut19328 exeant.
XLVI.19331 Si quis ysmahelitas19342 in½ieiunio seu comestione, porcineque19353 carnis abstinencia19364½vel in ablucione aut in quolibet19375 sue19386 facino|re deprehenderit, ysmaelite19397 regi deputentur. Qui19408½vero eos accusabat, de substancia eorum partem ac|cipiat.
XLVII.19411 Unicuique ville hysmahelitarum19422 ecclesiam½edifficare,19433 190de eademque villa dotem dare19444 precipimus.½Que postquam edifficata19455 fuerit,19466 media pars ville½ysmahelitarum19477 villam emigret, sicque altrinsecus½sedeant, et quasi unius moris in domo, nunc19488½nobiscum, una eademque ecclesia Christi,19499 in divina½unanimiter consistant.
XLVIII.19501 Ysmahelitarum19512 vero½nullus audeat filiam suam iungere matrimonio½alicuius de gente sua, sed nostra.
XLIX. Si quis ysma|helitarum19521 hospites habuerit, vel aliquem in19532 convi|vium vocaverit,19543 tam19554 ipse, quam convive eius½de porcina19565 tantum19576 carne19587 vescantur.19598
L.19601 Si quis homi|cida aput19612 comitem vel quemlibet inveniatur, per½nuncium episcopi ad penitenciam queratur, qui19623 si mittere½rennuerit, eadem cum homicida sentencia fe|riatur.
Parricid(i)a et cetera,19634 que19645 pretitulavimus½homicid(i)a, episcoporum censure19656 vacare decrevimus,½qui iuxta qualitatem facinorum19667 et personarum,½prout ipsis visum fuerit, canonice huiusmodi deliberentur, simplicia vero19678 huiusmodi ho|micidia ab19689 archidyacono196910 et iudice seculari iudicentur,½de quibus et ipsi nonam et decimam partem197011 inter½se disperciant.197112
LI.19721 Fur captus per triduum ligatus½sine manuum siccacione19732 et ignis concremacione½teneatur, quarta autem die ad iudicem ducatur.½
98aFur quando ducitur a pristaldo domini sui, si½una ibi tantum familia sit, inde unus cum½fure eat, qui si ire noluerit, iudex iudicare non¦formidet. Si vero ibi nulla familia fuerit, ad½viciniorem19743 domini illius locum iudex ligatum di|rigat regi aut fur iudicetur.
LII. Si fur ductus salvus½in iudicio apparuerit, captor eius iudicetur senten|(cia),19751 sed non aboculetur.
LIII. Si furi capto furtum½proponi non possit, detur iudicium; 191in quo si salvus½appareat, captor illius privetur19761 substancia,19772 quantam19783 ipse½fur dictus19794 habere dinoscitur, non autem aboculetur.½Fur inventus in iudicio culpabilis, aboculetur.19805
LIV. Si½quis furatus quadrupes animal vel precium eius,½aut vestimentum precii XX19811 denariorum furetur,19822 ut½fur iudicetur.
LV. Si quis sola suspicione19831 furem ceperit,½ut19842 fur culpabilis in iudicio iudicetur.
LVI. Uxor furis,½que19851 particeps est sceleris19862 mariti, marito19873 mancipetur½servituti. Filii quoque eorum XV annorum et ultra,½matris penam sorciantur; qui vero infra XV annos½fuerint, impune dimittantur.
LVII. De strigis vero, que½non sunt, ne ulla19881 questio19892 fiat.
LVIII. Mulieres partum½suum necantes archidiacono oblate penitenciam agant.½
LIX. Raptus mulierum episcopus seu archidiaconus diiudicet.½
LX. Malefici per nunccium19901 archidiaconi et comitis inventi½iudicentur.
LXI. Adulteri episcopo vel archidyacono19911 adducti½debitis penarum iudiciis deputentur.
LXII.19921 Si in villa,½qua rex fuerit, equus perdatur, nullus de villa illa½emendet; sed si circa partes illas latronum19932 villa½fuerit, hy ligentur.
LXIII.19941 Si equites viatores in villa½iacuerint, et equos perdiderint, a villanis hec19952½emendentur; si vero extra villam, nullus de villa½persolvat.
LXIV.19961 Qui in tribus conciliis causam suam le|galiter19972 diffinire noluerit, eius querimonia amplius½non audiatur.
LXV.19981 Nullus comitum vel militum in ecclesia½presumpmat19992 sibi vendicare potestatem preter solum episcopum.½
192LXVI.20001 Presbiteri et abbates seu cuiuslibet persone20012 dignitatis½ecclesie decimacionem persolvant, in cuius territorio agricul|turam exercent20023 aut vindemiant.20034
LXVII.20041 Bigami et vi|duarum vel repudiatarum mariti a coniugi(i)s20052 cessent½illicitis,20063 vel a cleri excludantur20074 consorciis.20085
LXVIII20091. Missa½non celebretur, nisi consecratis in locis, nisi causa½necessitatis aliqua existente, et tunc in tentorio,½seu alio mundo loco,20102 sed vie tantum ac itineri20113½hec vacet necessitas, non vcnacioni, nec20124 sine ta|bula itinerairia.
LXIX. Reliquie sanctorum per viam non½portentur, nisi a bono et religioso clerico.
98bLXX.20131 Nullus,½qui in clero20142 estimatur, vestibus utatur laicalibus,½utpote fisso pellicio vel tunica sparsa, manica20153½gilva,20164 rubra stragula vel viridi clamide,¦caliga seu cappa,20175 calceo picto vel sericato,20186 camisia quoque½et20197 tunica et serico20208; non in pectore conserantur20219 nodis202210½vel202311 fibulis, sed202412 amplexantur202513 collum quasi.
LXXI.20261 Quatuor½tempora in suis, ut hactenus mos fuit, locis ce|lebrentur.20272
LXXII. Officium de20281 sancta trinitate20292 post octavas½penthecostes celebretur.
LXXIII. Sepulture christianorum non nisi½in atri(i)s20301 ecclesiarum fiant.
LXXIV.20311 Nullus iudeus christianum½mancipium emere vel vendere audeat, aut in½suo servicio tenere sinatur; nunc vero qui habet,½si interea20322 datis sibi induciis20333 non vendat,20344 amittat.½
193LXXV. Agriculturam autem si quis eorum habet, paganis20351 hanc½mancipiis exerceat. Possessiones20362 quidem iudei, qui½possunt emere,20373 habeant, sed ipsi nusquam, nisi ubi sedes½episcopalis est, manere20384 sinantur.
LXXVI.20391 Nullus habitancium in½Hungaria, adiacentibusque20402 Hungarie regionibus Hunga|ricum equum20413 emere audeat. Quod si quis emeret,20424½ac ut eum20435 furatus sit, sibi impositum fuerit, infra½Hungariam et usque ad fines Hungarie tantum cau|sam sue excusacionis protendere ei liceat. Cum vero½equi venditorem in extrema querere voluerit20446 pa|tria, non illuc ire permittatur, sed ferri iudicium portet.½Si reus apparuerit, pro fure iudicetur; si mundus, non½ut fur teneatur, sed precio,20457 quo emerat, solummodo20468½careat.
LXXVII. Nemo20471 servum in genere Hungarorum vel½quemlibet in Hungaria natum, eciam20482 alienigenam, nec½ancillam, exceptis lingue alterius servis, qui ab½aliis ducti sunt regionibus,20493 nec aliud animal preter½boves masculos exta Hungariam vendere vel ducere20504½audeat. Quod si quis20515 comitum infringeret,20526 aut honore½suo privetur,20537 aut duas rerum suarum partes amittat,20548½tercia vero substancie porcio uxori atque heredibus½suis remaneat.
LXXVIII.20551 Quisque20562 comitum in comitatu suo terciam ibique20573 partem½habeat20584 de tributo. Rex vero ad plenum de½tributo omnium20595 similiter duas partes habeat.
LXXIX.20601 Singuli½comites per quemcumque suorum20612 voluerint denarios,½qui per universas Hungarie partes colliguntur, quantum½super unoquoque centurionatu fuerit collectum, no|minatim sub certo scribentes numero, Strigonium usque½ad20623 festum sancti Michaelis mittant. Neque prius½rege comites vel centuriones partem accipiant, sed½in eodem loco, videlicet20634 Strigonii, fiat omnium par|cium divisio. Si quis autem usque ad tempus½presignatum nummos illos cum pleno illuc20645 numero non attul|lerit,20656 duppliciter reddat.
19499aLXXX.20661. Liberi quique20672 ac hospites,½sicut Sclavi20683 vel ceteri20694 extranei, qui in terris||laborant aliorum, pro libertate tantum denarios½dent, non alios eciam denarios insuper pro20705 opere½aliquo dare cogantur.
LXXXI. De castellanis autem½tam pro opere, quam pro libertate denarii accipiantur.20711½
LXXXII20721. Egressuri de Hungaria a thelon(e)ariis20732 tam regis,½quam comitis, qui exitus tenent, sigillum querant,20743½quod telonearius20754 regis ab una parte cum sigillo½comprimat, ab altera parte20765 thelonearius20776 comitis20787½figura20798 comitis sui concludat. Si quis absque tali½sigillo egredi temptaverit,20809 ut legis prevaricator½L pensas persolvat.208110
LXXXIII.20821 Si quispiam falsum testimo½nium alicui imposuerit, id est de eo20832 pluribus ex½villis sive rixe sive20843 odii causa adtestantibus,20854½ferreo probetur iudicio; ac si mundus fuerit,½impositor culpe X20865 pensas solvat. Quod si reus½erit, sane20876 quidem res eius permaneat, sed ad½modum crucis ferro in genis excoquatur, ut½amplius testimonium ipsius20887 refutetur.
LXXXIV.20891 Si quis½autem de furto accusatus ad ecclesiam fugerit,20902½non illico teneri pro fure culpabili eum iudica|mus, sed iudex cum presbitero ecclesie ipsius20913 eum½interroget, utrum culpabilis sit, nec(n)e; et si re½um se esse fatebitur, pro ecclesia de20924 obcecacione20935½oculorum seu aliorum detruncacione membrorum li|beretur. Si vero se non esse20946 furem dixerit, ex|cusandi se potestas ei non negetur, sed20957 non de½periculis supradictis eum ecclesia liberabit, si reus½postea esse probabitur.
Item,20968 si quis fur esse ab½aliquo accusabitur, fur furti signo aput20979 ipsum½reperto vel comprobato, quod pro tali causa aliquid½ulli209810 restauraverit, unde de209911 villis aliis plures eum cri|(minabantur).210012